Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

GÖYLƏRDƏ CANLI VARLIQLAR 
MÖVCUDDURMU? 
(YERDƏNKƏNAR SĠVĠLĠZASĠYA) 
Göy 
daim 
bәĢәr 
fikrini 
özünә 
mәĢğul 
edәn 
varlıqlardandır. 
Göydә 
(GünәĢ 
sisteminin 
digәr 
cisimlәrindә)  hәyatın  mövcud  olub-olmaması  daim 
insanları  düĢündürmüĢdür.  Bәzi  ayәlәrdә  göydә  (Kainatın 
planet  tipli  digәr  sәma  cisimlәrindә)  hәyat  olduğuna 
iĢarәlәr  var.  Tәfsirçilәr  bu  mövzu  ilә  bağlı  aĢağıdakı 
ayәlәrә istinad etmiĢlәr. 
 
 ًَهَع  َىُه َو ٍةَّباَد ٍِي اًَِهُِف  َّجَب اَي َو  ِض ْزَ ْلْا َو ِتا َواًََّسنا ُقْهَخ ِهِتاََآ  ٍِْي َو
 ٌسَِدَ  ُءاَشََ اَذِإ ْىِهِعًَْج 
“Göyləri, Yeri və oralara yayıb səpələdiyi canlıları 
yaratmağı Onun qüdrət nişanələrindəndir. Allah istədiyi 
vaxt onları bir yerə yığmağa qadirdir!”
1
 
QISA TARĠX 
Ġnsanlar  әsrlәr  boyu  Ptolomey  tәlimlәrinә  әsaslanaraq 
ulduzları  göyün  tavanına  vurulmuĢ  mismarlar  hesab 
edirdilәr.  Lakin  Kopernikin  astronomik  devrimindәn  vә 
yeni  nailiyyәtlәrdәn  sonra  Yerdәnkәnar  sivilizasiya 
haqqında  düĢünmәyә  baĢladılar.  Ġnsanların  digәr  göy 
cisimlәrinә sәfәr etmәk arzusu da mövcudluğu fәrz olunan 
Yerdәnkәnar sivilizasiyalarla әlaqә yaratmaqla bağlıdır. 
Asimov ―XX әsrin kәĢflәri‖ әsәrindә yazır:  
―Kosmik  uçuĢlar  vasitәsilә  әldә  etdiyimiz  mәlumatlar 
göstәrir  ki,  biz  mütlәq  ulduzları  әlә  keçirmәliyik  (onlara 
                                                 
1
 
ġura, 29.
 

---

105 
 
sәfәr  etmәliyik).  Biz  mütlәq  üstündә  dostu,  düĢmәni, 
nәhәnglәri daĢıyan planet tipli sәma cisimlәrini tәsir altına 
almalıyıq‖
1
. 
 
Ġlk  insan  Aya  endikdәn  sonra  bu  maraq  daha  da 
çoxaldı
2
.  Bu  haqda  geniĢ  tәdqiqat  iĢlәri,  müĢahidәlәr 
göstәrir  ki,  yalnız  bizim  qalaktikada  (Ağ  yol)  600  hәyat 
mövcud  olan  sәma  cismi  var.  Bu  ulduz  vә  planet  tipli 
cisimlәrdә  Yerdәki  hәyat  formasına,  sivilizasiyaya  oxĢar 
sivilizasiya  mövcuddur.  Hesablamalara  görә  bütövlükdә 
Kainatda 600 milyon hәyat forması olan cisim var.  
ABġ  vә  keçmiĢ  SSRĠ  astronomunun  birgә  iĢlәyib 
hazırladığı ―Biz tәk deyilik‖ tәdqiqat әsәrindә göstәrilir ki, 
bizim qalaktikada minimum 1 milyard hәyat üçün әlveriĢli 
olan (planet tipli) cisim var.  
Bir çox astronomlara görә, Yeri Kainatda insan yaĢayan 
yeganә  cisim,  Yerdәki  hәyat  formalarını  isә  yaĢayıĢın 
mümkün vahid formaları hesab etmәk olmaz
3
. 
 
Әbd 
әr-Rәzzaq 
Nofel 
alimlәrin 
Yerdәnkәnar 
sivilizasiya  haqqında  görüĢlәrini  qeyd  edir  vә  digәr  sәma 
cisimlәrindә hәyat olması ehtimalına üstünlük verir
4
. 
 
Әbd 
әl-Qәni 
Yerdәnkәnar 
sivilizasiyanın 
mövcudluğunu üç  aspektdәn açıqlayır (elm,  әql  vә Quran 
baxımından). 
O,  әqli  baxımdan  fikirlәrini  belә  әsaslandırır:  Әgәr 
digәr sәma cisimlәrindә hәyat mövcud olmasa, bu, Allahın 
                                                 
1
 ―XX әsrin kәĢflәri‖, sәh. 67-68. 
2
 Amerika astronavtları H. Armstronq vә E. Oldrin ilk dәfә Aya enmiĢ 
(―Apollon-11‖  gәmisi  ilә)  adamlardır  (21.  7.  1969).  ―Apollon‖un 
sonrakı buraxmıĢlarında daha 10 adam Ayda olmuĢdur. 
3
 ―Kosmos әsrinin biliyi‖, sәh. 168. 
4
 ―Әl-Quran vә әl-elm әl-hәdis‖, sәh. 200-214. 

---

106 
 
hikmәtinә  ziddir.  GeniĢ  göy  cisimlәri  yaradıb  onları  boĢ 
qoymaq sağlam ağıla müvafiq deyil
1
. 
 
Elmi  baxımdan  isә  fikrini  belә  izah  edir:  Bütün  varlıq 
alәmi (kimyәvi) tәrkib, quruluĢ vә ahәngdarlıq baxımından 
eynidir. Bu göstәrir ki, bütün Kainatın vahid yaradıcısı var. 
Onların  ilkin  maddәsi  eynidir  vә  olarda  mövcud  hәyat 
forması  da  Yerdәki  hәyat  forması  kimidir.  Әgәr  bu  gün 
alimlәr Yerdәnkәnar sivilizasiyalar haqqında mәlumat әldә 
edә  bilmәmiĢlәrsә  bu,  digәr  sәma  cisimlәrindә  hәyatın 
mövcud  olmaması  demәk  deyil.  Ehtimal  ki,  gәlәcәkdә 
digәr  alimlәr  yeni  texniki  imkanlar  hesabına  planet  tipli 
digәr  sәma  cisimlәrindә  hәyatın  mövcudluğunu  sübuta 
yetirә bilәcәklәr
2
.