Qur’on arabcha “O’qimoq, qiroat qilmoq ” musulmonlarning asosiy muqaddas kitobi. Islom e’tiqodiga ko’RA, qur’on vahiy orqali muhammad payg’ambarga 610-632 yillar davomida nozil qilingan allohning kalomi {kalomulloh}

YU-AU-20
ISLOM HUQUQI
3-VARIANT
NAZARIY
1.ISLOM XUQUQINING ASOSIY MANBAYI BO’LMISH QUR’ONI KARIM SURA YOKI OYATLARIDAN MISOLLAR KELTIRING.
NAZARIY SAVOLNING JAVOBI:
QUR’ON ARABCHA “O’QIMOQ, QIROAT QILMOQ ”---- MUSULMONLARNING ASOSIY MUQADDAS KITOBI.ISLOM E’TIQODIGA KO’RA, QUR’ON VAHIY ORQALI MUHAMMAD PAYG’AMBARGA 610-632 YILLAR DAVOMIDA NOZIL QILINGAN ALLOHNING KALOMI {KALOMULLOH}.QUR’ON “KITOB”,”FURQON”{HAQ BILAN BOTILNING ORASINI AYIRUVCHI}.”ZIKR”{ESLATMA},”TANZIL”{NOZIL QILINGAN}KABI NOMLAR BILAN ATALGAN.
ISLOMDA MUSULMONLAR UCHUN IBRAT HISOBLANGAN MUHAMMADNING SO’ZLARI, AMALLARI VA HATTI-HARAKATLARI SUNNA SIFATIDA MASHHURDIR.ISLOM YO’LI VA OLLOH JORIY QILGAN AMALIY HUKMLAR MAJMUASI SHARIAT DEB ATALADI.SUNNA ISLOM VA MUSULMONLAR UCHUN O’TA MUHIM MANBADIR.SUNNA HAQIDA MUSULMONLAR HADISLAR, YANI MUHAMMAD AYTGAN SO’ZLARI, QILGAN ISHLARI, KO’RSATMALARI TO’G’RISIDAGI RIVOYATLAR ORQALI XABAR TOPADILAR.HADISLAR OLLOH TAOLO VAHIY ORQALI NOZIL QILGAN KALOMNING TARKIBIY QISMI HISOBLANMASA-DA, ULAR ISLOM HUQUQINI TERAN TUSHUNISH UCHUN JUDA MUHIMDIR.
QUR’ONDA HADISLARNI O’RGANISH FARZLIGI ANIQ AYTILGAN:”EY IYMON KELTIRGANLAR ! OLLOHGA ITOAT ETINGIZ. PAYG’AMBARGA VA O’ZLARINGIZDAN {BO’LMISH} ISH EGALARI {RAHBARLAR}GA ITOAT ETINGIZ!BORDIYU, BIROR NARSADA KELISHA OLMAY QOLSANGIZ, OLLOHGA VA OXIRAT KUNIGA ISHONADIGAN BO’LSANGIZ, UNI OLLOHGA VA PAYG’AMBARIGA HAVOLA QILINGIZ! MANA SHU YAXSHIROQ VA YECHIMI CHIROYLIROQDIR .”
{QUR’ONI KARIM,”NISO” SURASI, 59-OYAT}.
PAYG’AMBAR {SAV}NING YUKSAK VAKOLATINI TASDIQLOVCHI YANA BIR MASHHUR OYAT MAVJUD:”PAYG’AMBAR SIZLARGA KELTIRGAN NARSANI OLINGLAR, U SIZLARNI QAYTARGAN NARSALARDAN QAYTINGLAR VA OLLOHDAN QO’RQINGLAR! ALBATTA, OLLOH JAZOSI QATTIQ ZOTDIR”.{QUR’ONI KARIM,”XASHR” SURASI, 7-OYATDAN}.
MUHAMMAD{SAV} SHUNDAY DEGANLAR:”MUSULMONLAR! MEN SIZLARGA IKKITA NARSA QOLDIRDIM, AGAR ULARGA RIOYA QILSANGIZ, HECH QACHON ADASHMAYSIZ, BULAR OLLOHNING KITOBI VA MENING SUNNAMDIR”.
KAZUS
USHBU KAZUSDA AYTILISHICHA NAHL SURASI {16/67} BAQARA SURASI {2/219}, NISO SURASI {4/43}VA MOIDA SURAS {5/90/91}DA MAST QILUVCHI ICHINLIK HAMRNING HUKMI KELTIRILGAN. MAZKUR OYATLARGA HAVOLA QILGAN HOLDA MAST QILIVCHI ICHIMLIKLAR MAN ETILGAN. MAIDA SURASINING HUKMINI HOZIRGI ZAMONDAGI BOSHQA TURDAGI MAST QILUVCHI ICHIMLIKLAR {MASALAN: KANYAK , VISKI }VA ASHYOLAR { NARKOTIK, PSIXATROP MODDALARI}GA HAM TATQIQ QILINISHI KAZUSDA AYTILYAPTI.
BU KAZUSDA MAST QILUVCHI NARSALAR HAROM ( MA’N ETILGAN) NARSALAR HISOBLANADI. BU NARSALAR ISLOMNING ASOAIY MANBALARI HISOBLANGAN. QUR’ONI KARIMNING SURALARIDA O’Z AKSINI TOPGAN. NARKATIK VA PSIXOTROP MODDALAR MAST QILUVCHI NARSALAR HISOBLANADI. BU NARSALARNI INSON TOMONIDAN FOYDALANSA O’ZINI BOSHQARA OLMAYDI, BU ESA ODAMNI YOMON HOLATGA TUSHIRIB QO’YADI. ISLOM HUQUQIDA MAYXO’RLIK UCHUN JAZO TURI HAM MAVJUD. MASTLIK DARAJASIGA QARAB BELGILANADI. ZASOSI 80 DARRA, QULLARGA 40 DARRA. ICHKILIK (XAMR)NING MAN QILINGANI HAQIDA.
QUR’ONONI KARIMDA BIR NECHA OYATLARDA KELGAN. AROQNI HAROM QILGAN IKKI OYAT MAVJUD.ISLOMDA INSONNI SARHUSH QILADIGAN ICHIMLIKLARNI ICHISH BIRDANIGA EMAS, TADRIJIY {EVOLUTSION } RAVISHDA MAN QILINGAN.ICHKILIK HAQIDA QUR’ONI KARIMDA DARAJAMA-DARAJA KELGAN TO’RT OYAT BOR.ILK OYAT MAKKADA NOZIL BO’LGAN.”SIZLAR MAST QILUVCHI HAM GO’ZAL, HALOL RISQNI HAM XURMO VA UZUMNING MEVALARIDAN OLURSIZLAR” {NAHL SURASI 67-OYAT}.
BU PAYTDA HALI AROQ MAN QILINMAGAN EDI. SHAROF ICHISH HAM,ICHUVCHILAR DAVRASIDA O’TIRISH HAM HAROMDIR. OLLOH TAOLO AYTADI:
“EY MO’MINLAR AROQ ICHISH HARIM ISHDIR”.ICHKILIK IKKI DUNYO HO’RLIGI HISOBLANADI. ICHKILIK SALBIY OQIBAT HISOBLANIB JAMIYATGA, SHAXSGA, IYMONGA ZARARLI HOLATLARI MAVJUD. ICHKILIK ICHISH DUNYO MIQYOSIDA JUDA KENG TARQALGAN, BUNDAN MUSULMON DAVLATLARI HAM MUSTASNO EMAS.OLLOH TAOLO HAQ KITOBIDA. SHUNDAY XITOB QILADI: “EY MO’MINLAR AROQ MAST QILUVCHI ICHIMLIK ICHISH SHAYTON AMALIDAN BO’LGAN HAROM ISHDIR ”
XULOSA QILIB AYTGUNCHA MOIDA SURASINING HUKMINI HOZIRGI ZAMONDAGI BOSHQA TURDAGI MAST QILUVCHI ICHIMLIKLAR VA ASHYOLARNI TATBIQ QILISH MUMKIN. LEKIN BU SURADA MAST QILUVCHI ICHIMLIKLAR HAMR QILINGAN. HOZIRDA BU ICHIMLIKLAR VA ASHYOLAR OMMALSHIB KETMOQDA. BU OYATLARDAGI ISLOM HUQUQI NORMALARI JINOYATHUQUQI ISLOMDAGI MA’LUM BIR NORMASINI AYTISHIMIZ MUMKIN. MAYXO’RLIK UCHUN JAZO NORMASI BOR.
QAYUMOV ABDURAHIM ABDURAHMON O’G’LI.
24.05.2021