R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Tayyorlangan mahsulotlar tannarxining
Yüklə 1,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Analitik schotlarda aks ettirilishi
|
Tayyorlangan mahsulotlar tannarxining
hisob-kitobi «A» Material «B» Material Xarajat turlari Jami miqdori (1000 kg) 1 kg Jami miqdo- riga (1000 kg) 1 kg Haqiqiy tannarx, jami Shartnoma bahosi bo‘yicha qiymati 20000 20,0 40000 40,0 60000 Transport-tayyorlov xarajatlari 1400 1,40 2800 2,80 4200 Haqiqiy tannarx bo‘yicha jami 21400 21,4 0 42800 42,80 64200 Yuqorida keltirilgan tannarx hisob-kitobida nafaqat sotib olingan Materiallar alohida turlarining (21400 so‘m va 42800so‘m), balki bu Materiallar bir birligining (bir kg mos ravishda 21,40 so‘m va 42,80 so‘m) haqiqiy tannarxi to‘g‘risidagi ma’lumotlar keltirilgan. Yuqorida keltirilgan muomalalarni analitik va sintetik hisob schot- larida chizma tarzida quyidagicha aks ettirish mumkin: 154
1010-«Xom-ashyo va Materiallar»
6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» D-t K-t 1.04.ga qoldiq 12000 so‘m 1.04.ga qoldiq 100000 so‘m 4) 60000 6) 9180
2) 61200 3) 3000 5110-«Hisob-kitob schoti D-t K-t 4310-«TMQlar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan D-t bo‘naklar» K-t S-do: 90000 1) 9180
1) 9180 6) 9180 1510-«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schoti Debet
1610-«Materiallar qiymatidagi D-t farqlar» schoti K-t 5) 4200 155
«A» Material Debet
Muo- mala sanasi va № Miq- dori. Kg Bahosi Qiy- mati, so‘m Muo- mala sanasi va № Miqdo- ri. Kg Bahosi Qiy- mati, so‘m 1.04. ga qol- diq. 3000 20 60000 4) 1000
«B» Material
4) 1000 40 40000 Ma’lumki, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-
156
schot Materiallar qiymati qismining debet oboroti haqiqiy ta’minot ha- jmining miqdoriy ko‘rsatkichi hisoblanadi. Ushbu misolni chizma ko‘rinishida quyidagicha tasvirlash mumkin (5.2-rasm). Ta’minot jarayoni hisobining ko‘rsatkichlari korxonada ta’minot rejasining bajarilishini nazorat qilish imkonini yaratadi. Buning uchun haqiqiy sotib olingan Materiallar reja bilan taqqoslanadi. Haqiqiy transport-tayyorlov xarajatlarining belgilangan normativ- lariga mosligini ham shunday tarzda aniqlash mumkin. Ushbu misolda Materiallar shartnoma bahosi bo‘yicha baholanib, transport-tayyorlov xarajatlari esa alohida aks ettiriladi. Bunday tartib tovar-moddiy qiy- matliklarni hisobga olishning usullaridan biri hisoblanadi. Korxonalarning ishlab chiqarish jarayonida mahsulotlar ishlab chiqarilib, ularni tayyorlash ma’lum xarajatlarni talab etadi. Bunday xarajatlar sirasiga sarflangan Materiallar, yoqilg‘i va boshqa moddiy zaxiralar qiymati, ishchilarning ish haqi, ijtimoiy sug‘urta ajratmalari, asosiy vositalar eskirishi va nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi va bosh- qalar kiradi. Nomlari yuqorida qayd qilingan xarajatlardan tashqari korxonada ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish xarajatlari ham amalga oshiriladi. Ular boshqaruv va xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning ish haqlari, binolarni isitish va yoritish xarajatlari va boshqalardan ibo- rat. Qilingan xarajatlarning pul ifodasidagi jami summasi ishlab chiqarilgan mahsulotlarning tannarxini tashkil etadi. Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va mahsulotlar tan- narxini hisoblash buxgalteriya hisobining muhim uchastkalaridan biri hisoblanadi. Ularni ishlab chiqarish rezervlarini topish, Materiallar, pul mablag‘lari va mehnat resurslari ustidan muntazam nazorat o‘rnatishda muhim vosita bo‘lib hisoblanadi. Korxona tashkilot va muassasa zarur bo‘lgan moddiy boyliklar, ya’ni asbob-uskuna, xom-ashyo va materiallar, yoqilg‘i, ehtiyot qismlar va boshqa moddiy boyliklarni tuzilgan shartnomaga asosan mol yetkazib beruvchilardan oladi. Shartnomada muayyan moddiy boylikning nomi, miqdori, sifati, bahosi, to‘lov shartlari, assortimenti va qaysi oyda olib kelinishi ko‘rsatilgan bo‘ladi. |