R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

,
 
(12.3) 
bunda: 
CF
o‘rt.
–rejalashtirilayotgan davr(oylar , yillar) davomida investisiyalardan olinishi 
rejalashtirilayotgan o‘rtacha pul tushumlari( yoki sof foyda); 
Masalan, investisiya loyihasining asosiy o‘lcham(tavsif)lari quyidagicha: 
birlamchi investisiya (
IC
) 370 000,0 mln. so‘m; 5 yil davomida olinishi 
rejalashtirilayotgan pul tushumlari mos ravishda quyidagicha (mln. so‘m): 
85 000,0; 110 000,0; 167 000,0; 180 000,0 va 140 000,0.
 
Investisiya loyihasining maqbulligini rentabellik koeffitsiyenti
 (ARR)
metodi 
bo‘yicha baholash mezonini hisoblaymiz (12.4-jadval). 

---

272 
12.4-jadval 
Investisiya loyihasini 
ARR
 mezoni bo‘yicha baholash (mln. so‘m) 
V
=
85 000 + 110 000 + 167 000 + 180 000 + 140 000 = 682 000: 5 =
136 400 mln. so‘m.
 
IC
CF
ARR
ўрт
.

=
370000
136400
= 36,9
% 
Investisiyalar rentabellik koeffitsiyentini hisoblash formulasining boshqacha 
shakli ham mavjud. Bunda rejalashtirilayotgan davr davomida investisiya 
obyekti(loyihasi)ga qo‘shimcha qo‘yilmalar amalga oshiriladi. Shu bois, 
investisiya davri uchun kapitalning o‘rtacha qiymati olinadi va yuqoridagi formula 
quyidagi ko‘rinishga keladi: 
)
(
5
,
0
RV
IC
PN
ARR


,
 
 
(12.4) 
bunda:
PN
– investisiyalarni amalga oshirishdan olinadigan o‘rtacha yillik sof foyda;
RV
– loyihaning qoldiq (tugatilish) qiymati. 
Ushbu ko‘rsatkich butun korxona bo‘yicha olingan umumiy sof foydani 
uning faoliyatiga sarflangangan mablag‘larning umumiy summasiga bo‘lish yo‘li 
bilan aniqlangan, sarflangangan kapitalning rentabellik koeffitsiyenti bilan 
taqqoslanadi. 
Investisiyalarning 
rentabellik 
koeffitsiyenti 
(ARR) 
ko‘rsatkichining 
afzalliklari va kamchiliklari. 
Rentabellik koeffitsiyenti (ARR) ko‘rsatkichining afzalligi faqat uni hisob-
kitob qilishning soddaligidan iborat. 
Davr 
(yillar) 
Birlamchi 
investisiya(
IC
) 
Pul tushumi, 
k-
yilda(V
k
) 
0 
370 000 
- 
1 
- 
85 000 
2 
- 
110 000 
3 
- 
167 000 
4 
- 
180 000 
5 
- 
140 000 
V
= 
682 000 

---

273 
Ushbu koeffisentning kamchiligi sifatida investisiya loyihasidan kelgusida 
olinadigan pul tushumlarini prognozlashning murakkabligini ko‘rsatish mumkin. 
Shuningdek, agar mazkur ko‘rsatkich venchur loyihaga nisbatan qo‘llanilayotgan 
bo‘lsa, loyiha to‘g‘risidagi tasavvurni keskin buzib ko‘rsatishi mumkin. ARR 
ko‘rsatkichi odatda loyihani umumiy holda tavsiflab, formulada pul qiymatining 
davr oralig‘idagi o‘zgarishi (inflyasiya) inobatga olinmaydi. Ushbu ko‘rsatkich 
investisiya loyihalarini baholashning dastlabki va tanlash bosqichida qo‘llanilishi 
mumkin.