R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

1.1-rasm. Moliyaviy tahlil fanining prinsiplari 
 
-
tizilmalilik prinsipi.
 
Bunda tahlil etilayotgan obyekt alohida bir butun 
tizilma yoki tizilmaning elementi deb qaraladi;
-
ishonchlilik prinsipi.
Axborotlarda jiddiy xatolar va taxminlar bo‘lmasa 
T
izi
lma
li
li
k
Is
h
o
n
ch
li
li
k
Ta
qq
o
sl
an
u
v
ch
an
li
k
Bet
ar
afl
il
ik
D
av
ri
y
li
k
Mazm
u
n
n
in
g
sh
ak
ld
an
u
st
u
n
li
g
i
A
n
iq
b
ah
o
la
sh
Pu
ll
i 
b
ah
o
la
sh
H
is
o
b
g
a 
o
li
sh
U
zl
u
k
si
zl
ik
va
b
o
sh
q
a 
p
ri
n
ts
ip
lar
Moliyaviy tahlil fanining printsiplari 

---

34 
hamda unga foydalanuvchilar asoslanishsa ishonchli bo‘ladi. Ya’ni tahlil 
qilinayotgan ma’lumotlar xatolardan xoli va haqqoniy deb qaraladi; 
-
taqqoslanuvchanlik prinsipi.
Bunda ko‘rsatkichlar taqqoslanuvchanligiga, 
ularning bir asosli tarzda turli davrlar va boshqa korxonalar faoliyati to‘g‘risidagi 
xuddi shunday ma’lumotlar bilan qiyosiy o‘rganish tushuniladi; 
-
betaraflilik 
prinsipi.
Bu 
prinsip 
tahlil 
ma’lumotlaridan 
foydalanuvchilarning bir guruhining zarari hisobiga boshqa guruhining manfaatini 
qondirishning o‘rinsizligini anglatadi;
 
-
davriylik prinsipi.
Bu olingan ma’lumotlarning davriy oralig‘i ya’ni, 
xo‘jalik faoliyati to‘g‘risidagi ma’lumotlar bilan vaqtida ta’minlab turish;
 
-
mazmunning shakldan ustunligi prinsipi. 
Agar hisob-kitob hujjatlarida va 
moliyaviy hisobotda axborot operasiyalar va voqealarning mazmunini ishonchli 
darajada aks ettirsa, bunday axborot uning huquqiy shakli bilangina emas, balki 
mohiyati va iqtisodiy realligi bilan muvofiq holda hisobga olinishi va taqdim 
etilishi zarur;
 
-
aniq baholash prinsipi. 
Aktivlar va foydaning joriy davr bozor narxlarida 
qayta ifodalanishi tushuniladi;
 
-
pulli baholash prinsipi.
 
Barcha xo‘jalik operasiyalari, voqealar, aktivlar va 
passivlar bir xil birlikda o‘lchanishi – pul bilan baholanishi lozim;
 
-
hisobga olish prinsipi.
Bu prinsipga muvofiq aktivlar, passivlar, o‘z 
sarmoyasi, daromadlar, xarajatlar, xo‘jalik operasiyalari va voqealar buxgalteriya 
hisobida bu harakatlar yuzasidan pul mablag‘lari yoki ekvivalentlari olingan yoxud 
to‘langan vaqtda emas, balki shu harakatlar sodir etilgan paytda aks ettiriladi;
 
-
uzluksizlik prinsipi.