R. I. G im u s h, F. M. M a t m u r o d o V

Nazorat savoliari
1. H u k u m at tuzilm alari to m o n id a n belgilangan asosiy in no vatsio n 
loyiha sam aradorlik ko ‘rsatkichlarini sanang.
2. Real pul oqim i hisoblash tenglam alarini yozing.
3. Hosilaviy ishlab chiqarish natijalariga nim alar kiradi?
4. Respublikada davlat boshqaruvi vakolatlarini cheklash va vazifalarni 
nom arkazlashtirish qanday y o 'n a lish lar b o ‘yicha am alga o sh irilm oq da?
5. Innovatsion m enejm entni rivojlantirishga tavsiyalarni aytib bering.
82

---

3-bob. TADQIQOTLAR DASTURLARI, INNOVATSIYA
ISHLARI D A STU R IN I SHAKLLANTIRISH VA
INNO VATSIO N LOYIHALARGA TALABLAR
3.1. FUNDAMENTAL VA AMALIY
TADQIQOTLAR ISH DASTURI
Reja: 
I. Fundamental tadqiqotlar ish dasturi.
2. Amaliy tadqiqotlar ish dasturi.
Tayanch iboralar: 
fundamental tadqiqotlar, am aliy tadqiqotlar, ish das­
turi, dastum ing shifri.
F u n d am en tal tadqiqotlar ish dasturi:
— L oyihaning nom i;
----- L o y ih a d a hal e tilis h i m o 'lja lla n g a n ilm iy -te x n ik m u a m m o
(qisqacha m a ’lum ot — bir betda);
— m uam m o doirasida loyihada yechiladigan aniq fundam ental masala;
— loyihad a q o ‘yilgan m asalaning avval yechilm aganligi; agar ta k lif 
etilayotgan loyiha bo 'y ich a hozirda D avlat fu ndam ental tad q iq o tlar das- 
tu rlari doirasid a ta d q iq o tla r olib b o rilay o tg an b o ‘lsa, dasturning shifri, 
sh artn o m a raqam i va loyihaning nom i k o ‘rsatilsin. Y aqin besh yilda ush- 
bu tad q iq o tlarn i, tak lif etilayotgan loyiha do irasida davom ettirish zaruri- 
yati asoslansin;
— m azk u r fan y o ‘nalishidagi 0 ‘zbekiston va xorijdagi tadqiqo tlarnin g 
qisqacha tavsifi. Tadqiqotlardan kutilajak natijalam i jah o n miqyosidagi ilmiy 
y u tu q lar bilan solishtirish. Loyiha bajarilishining dolzarbligini asoslash;
— loyihani t o ‘liq ilm iy asoslash, uning yangiligi. Loyiha bajarilishi­
ning asosiy bosqichlari, tak lif etilayotgan uslub va ilmiy yondashishlar. 
L o yiha b ajarilish in in g t o ‘liq m u d d a ti u c h u n u m u m iy reja (b o sq ich lar 
b o ‘yicha). Loyiha mavzusi b o ‘yicha shu bugungi kunga guruh to m o n id an
olingan, m ustaqil aham iyatga ega b o ‘lgan, aniq ilm iy natijalar;
— loyihada rejalashtirilgan bosqichlar b o ‘yicha tad q iq o td an kutilajak 
natijalar, ularning yangiligi va originallik darajasi k o ‘rsatilgan keng tav- 
siloti. L oyihadan kutilajak natijalarning ilm iy-am aliy aham iyati. M azkur
83

---

fan yo‘nalishidagi zam onaviy holatga nisbatan tadqiq otdan kutilajak n a- 
tijalar darajasini baholash;
— loyiha mavzusi b o ‘yicha shu bugungi kunga guruh to m o n id a n o lin - 
gan, mustaqil aham iyatga ega b o ig a n , aniq natijalar (patentlar, ilm iy ju r- 
nallarda e ’lon qilingan maqolalar, m e ’yoriy, ilm iy-texnik, uslubiy va boshqa 
hujjatlar, dasturiy m ahsulotlar va boshqalar). T adqiqo tlar natijalarin ing
aprobatsiyasi (sinovi) o ‘tkazilgan joy va vaqti, ular b o ‘yicha xulosalar va 
bu xulosalarni tasdiqlovchi hujjatlar;
— ijtim oiy va g u m an itar fanlar sohasidagi loyihalar u ch u n — n a sh r 
etilgan m onografiya, darslik, o ‘quv va uslubiy q o ‘llanm alar, stan d artla r 
va boshqa ilm iy-o‘quv adabiyotlar;
— yuqorida ko'rsatilgan m ateriallaming nusxalari ilova qilinadi yoki ilm - 
iy-o‘quv adabiyotlar chop etilganligini tasdiqlovchi hujjatlar taqdim etiladi.
Amaliy tadqiq o tlar ish dasturi.
— loyihaning nom i;
— loyihada hal etilishi m o ‘ljallangan ilm iy-texnik m uam m o (qisqacha 
m a ’lum ot — bir betda);
— m uam m o doirasida loyihada yechiladigan aniq ilm iy-texnik masala;
— loyihada q o ‘yilgan m asalaning aw al yechilmaganligi (ilgari bajarilgan 
tadqiqotlar yuzasidan tanlovga qaytadan loyihalar topshirilishining oldini 
olish maqsadida ilmiy-texnik ekspertiza tom onidan loyiha topshirgan gu- 
ruhning oldingi tadqiqotlari hisobotlarini loyiha bilan solishtirib k o ‘riladi);
— loyihani am alga oshirish zaruriyatining aniq va daliliy asosi. Ijrochi 
tashkilotda loyihani bajarish uchun zarur b o ‘lgan mavjud asbob-uskunalar, 
m ateriallar, qurilm alar. Loyihaning bajarilishi natijasida erishiladigan aniq 
natijalarning (m ahsulot, texnologiya), 0 ‘zbekiston va xorijdagi o ‘xshash 
(analog)lari bilan solishtirgan holda, qisqacha tavsifi va texnik-iqtisodiy 
k o ‘rsatkichlari. Joiz bo 'lsa, m ahsulotning ichki va tashqi bozorda sotilishi 
t o ‘g ‘risida asoslangan m a ’lum ot;
— loyiha bajarilishining asosiy bosqichlari. U ch yil davom ida loyihadan 
kutilajak, mustaqil ahamiyatga ega b o ‘lgan natijalar (m e’yoriy, ilm iy-texnik, 
uslubiy va boshqa hujjatlar, dasturiy m ahsulotlar, reglam entlar (qachon 
va kim tom onidan tasdiqlanadi), tajriba va m aket nam unalari va boshqalar 
(har bir yil uchun alohida-alohida k o ‘rsatiladi).
Ijtim oiy-gum anitar fanlar sohasidagi loyihalar uchun esa tayyorlanib, 
n ash r etiladigan m onografiya, darslik, o ‘quv va uslubiy q o ‘lla n m a la r, 
standartlar va boshqa ilm iy -o ‘quv adabiyotlar;
— loyiha doirasida tugallangan tad q iq o tlar natijalarini am aliyotga j o ­
riy etish joyi, m uddatlari va shakllari, tijoratlashtirish im koniyatlari;
— ishlab chiqarishga joriy etishdan kutilajak am aliy natijalar;
— loyiha mavzusi b o 'y ich a shu bugungi kunga guruh to m o n id a n o lin -
84

---

gan, m ustaqil aham iyatga ega b o ‘lgan, aniq natijalar (p aten tlar, ju rn a l- 
larda e ’lon qilingan m aqolalar, m e ’yoriy, ilm iy-texnik, uslubiy va boshqa 
hujjatlar, dasturiy m ahsulotlar, re g la m en tla r (qachon va kim to m o n id a n
tasdiqlangan), tajrib a va m ak et n a m u n a la ri va boshqalar). T a d q iq o tla r 
natijalarining aprobatsiyasi (sinovi) o ‘tkazilgan joy va vaqti, ular b o ‘yicha 
xulosalar va bu xulosalarni tasdiqlovchi hujjatlar;
— ijtim oiy va g u m an itar fan lar sohasidagi loyihalar uch un — nashr etil- 
gan m onografiya, darslik, o ‘quv va uslubiy q o ila n m a la r, stan d artla r va 
boshqa ilm iy -o ‘quv adabiyotlar;
— yuqorida ko‘rsatilgan m ateriallam ing nusxalari ilova qilinadi yoki il- 
m iy-o‘quv adabiyotlar chop etilganligini tasdiqlovchi hujjatlar taqdim etiladi.
— agar tak lif etilayotgan loyiha b o ‘yicha hozirda Davlat ilm iy-texnika 
dasturlari doirasida tad q iq o tla r olib b orilayotgan b o ‘lsa, dasturning shifri, 
S hartnom a raqam i va loyihaning n o m i k o ‘rsatilsin. Yaqin uch yilda ush- 
bu tadqiqotlarni, ta k lif etilayotgan ioyiha doirasida davom ettirish zaru ri- 
yati asoslansin.