R valijonov, O. Qobulov, A. Ergashev

M a’lumki, boshqarishning har qanday darajasidagi menejment belgilangan
foizdagi vaqtini boshqarish qarorlari qabul qilishga va belgilangan vaqtni esa
mutaxassislik b o‘yicha qaror qabul qilishga sarflaydi.
9-rasmdan ko‘rinib turibdiki, boshqarish darajasi oshishi bilan mutaxassislik
bo‘yicha vazifalar salmog‘i kamayib boradi, menejment bo‘yicha esa oshib
boradi.
Tashkilotning turi va katta-kichikligi, uni tarmoq va hududiy xususiyati,
boshqa omillaming tarkib tavsifiga va menejerlaming boshqarish vazifasi har
uch darajasiga bog‘liq ravishda mohiyati o ‘zgarib borishi mumkin.
53

---

B o s h q a r is h o b y e k ti v a s u b y e k ti
Boshqarish jarayoni boshqariluvchi obyekt va boshqaruvchi subyekt
mavjudligini taqozo qiladi. Shunday qilib har qanday tashkilot o ‘zida bosh­
qarishning ikki tizimchasining birligini ifodalaydi: boshqaruvchi va boshqariluvchi.
Har ikki k o‘rinishda boshqaruvchi va boshqariluvchi tizimchalar orasidagi
munosabat — bu odamlaming o'zaro munosabatlarini ifodalaydi.
Shunday qilib, boshqarish obyekti deganda tashkilotning alohida tizimchalar
yoki boshqarish harakatiga yo‘naltirilgan butun tashkilot tushuniladi.
Boshqarish subyekti — boshqaruvchi harakatini amalga oshirayotgan organ
yoki shaxsni ifodalaydi. Bog‘liq ravishda tashkilotning o ‘zi bir vaqtning o ‘zida
boshqarish obyekti va subyekti b o‘lishi mumkin.
Misol uchun korxonada direktor boshchiligida boshqaruv apparati b .sh -
qaruvchi tizim, boshqariluvchi tizimchalar esa sexlardir.
Bir vaqtning o ‘zida m a’mur (korxona direktori) o ‘zidan yuqori tashkilotga
nisbatan boshqariluvchi tizimga va buyruq, yo ‘riqnoma, ko‘rsatma, farmoyish
beruvchi tashkilotga esa boshqaruvchi tizimcha bo'lishi mumkin.