Радиотехник тизимлар назарияси асослари

l *
•*' 
* ' 
l
t *
f
Q
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1.2. Biologik xilma-xillik
0 ‘zbekistondagi biologikxilma-xillik keyingi 30-40 yil 
ichida Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlarida bo‘lga- 
ni kabi keskin kamaydi. Biologik xilma-xillikka asosiy xavf 
turli yovvoyi jonivorlarning yashash joylari yo‘qolib 
ketayotgani yoki o ‘zgarayotgani tufayli paydo boMmoqda. 
Tabiiy ekotizimga asosan uch xil ko‘rinishdagi (antropo- 
gen) omil ta ’sir ko‘rsatmoqda: yer o'zlashtirish va oqibatda 
suv zaxiralarining yangi ochilgan yerlarga taqsim lanishi, 
k o ‘chib yuruvchi chorvachilik, to g ‘-kon va energetika 
s a n o a ti. Bu s o h a la r n in g riv o jla n ish i s a h ro la n is h
jarayonining tezlashishi, yaylovlarning kengayishi va katta 
hududlarda chorva boqish, sug‘orish va yer o ‘zlashtirish- 
dan keyingi yuzaga kelayotgan sho'rlanish, daryo oqimini 
o ‘zgartirish, gidroenergetika inshootlari qurilishiga olib 
kelmoqda. Bundan tashqari, dehqonchilik faoliyati tufayli 
suv zahiralaridagi m uvozanat buzilib, turli zaharli dorilar 
- pestisidlar va og‘ir metall elem entlari bilan bulg'anishi 
kuchaymoqda, o ‘rm on hududlari qisqarib ketdi va brako- 
nerlik kuchaydi. Oqibatda tabiatning qayta tiklanishiga yo‘l 
berilmayapti. 
'
M am lakatdagi b arch a m avjud ek o tizim lar qaysidir 
darajada o ‘zgarishga yuz tutdi. Ularga turli darajada, be- 
vosita va bilvosita t a ’sir k o ‘rsatilgan. M am lakatdagi te- 
kislik, daryo o ‘zan i, suv havzalari yaqinidagi va Orol 
den g izi m in taq asid ag i ek o tizim larg a k o ‘p ro q zarar 
yetkazilgan. Suv va yarim suv ekotizim lari s h o ‘rlanish 
va turli kimyoviy zaharli dorilar bilan bu lg ‘andi. Baliq-
10
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

larning k o ‘plab tu rlari yangi iqlim ga ko ‘nikib ketdi va 
oqibatda ekologik m uvozanat o ‘zgardi. Yer usti flora va 
faunasi bioxilm a-xilligi ham jiddiy zarar topdi. Y ow oyi 
hayvonlarni beayov qirish va doim iy yashash joyidan 
ayirish birinchi navbatda tuyoqli va yirtqich hayvonlar- 
ga qiron keltirdi. T u ro n yo‘lbarsi va Oldosiyo leopardi 
butu n lay qirilib ketdi. Ba’zi jo n iv o rlarn in g soni keskin 
kam ayib kctdi yoki u lar yashash joylarini o 'zg artirish - 
ga m ajbur bo ‘ldilar.
M am lakatdagi agrobiologik xilm a-xillik ham jiddiy 
o ‘zg arish g a yuz tu td i. K o ‘plab yovvoyi va m a d an iy
o ‘sim lik larn in g vatan i b o ‘lgan 0 ‘zb ek isto n endilikda 
an a shu b o y lik d a n m a h ru m boM m oqda. 0 ‘tm ish d a
a g ro b io lo g ik x ilm a -x illik n in g arY anaviy sh a k lin i 
t o ‘g ‘ri b a h o la y o lm aslik , u la rn in g o ‘rn in i yangi sh a- 
ro itlarg a k o ‘n ik tirilg a n ek zo tik o ‘sim lik la r egallashi 
va o q ib a td a a n ’anaviy lu rlarn in g qirilib yoki qisqarib 
ketishiga olib keldi.