Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroşirürji Anabilim Dalı, Rize, Türkiye

Tablo 5. Operasyon sonrası 

analjezik  ihtiyacının,  uygu-

lanan  anestezi  türüne  göre 

dağılımı 

---

Köksal ve ark. Spinal anestezi altında yapılan lomber disk cerrahisi

57

J Clin Exp Invest  

www.jceionline.org  

Vol 5, No 1, March 2014

Dural ponksiyona bağlı baş ağrısı 4 ve 7 gün 

süren iki hastanın, baş ağrılarının sonlanması son-

rasında, diğer tüm hastaların 24 saatlik takip sonun-

da taburcu edildikleri dosya incelemelerinden anla-

şılmıştır.

TARTIŞMA

Lomber  disk  patolojileri  nedeniyle  spinal  anestezi 

uygulamaya çalıştığımız 100 olguyu geriye yönelik 

incelediğimizde,  sadece  3  hastada  genel  aneste-

ziye  ihtiyaç  duyduğumuzu  gördük.  Bunun  nedeni 

başarılı  spinal  bloğun  ameliyata  yeterli  olmaması 

değil,  spinal  ponksiyon  sağlanamaması  idi.  Ben-

zer şekilde entübe edilemediği için genel anestezi 

uygulanamayan  hastalara  da  rastlandığından,  bu 

durumu  rejyonel  anestezinin  bir  yetersizliği  olarak 

değerlendirmedik.

Spinal blokajın yeterli olduğu 97 hasta incelen-

diğinde cerrahi girişim ile ilgili sıkıntı ve komplikas-

yon yaşanmadığını gördük. Spinal anestezi altında 

yapılan lomber laminektomi operasyonlarında ciddi 

komplikasyon oranının az olduğunu gösteren ben-

zer  çalışmalar  mevcuttur  [2].  Ciddi  komplikasyon 

olarak iki hastada, hastanede yatış süresini uzatan 

baş ağrısı dikkati çekti.

Solunumsal problemler, bulantı, kusma ve de-

rin ven trombozu benzeri komplikasyonların spinal 

anestezide genel anesteziye göre daha seyrek ge-

liştiği bilinmektedir [3]. İnhalasyon ajanları ve opio-

idler  postoperatif  bulantı  ve  kusmayı  artırır.  Genel 

anestezi uyguladığımız bir hastada hastanede yatış 

süresini  uzatan  mide  bulantısı  bu  nedenle  kayda 

değerdir. Hastalar pron pozisyonda opere edildiğin-

de atelektazi, göz ve sinir basıları sıkça görülebilir. 

Spinal anestezi uygulandığında ise hasta kendisini 

bu tür komplikasyonlardan koruyabilir.

Rejyonel  anestezi,  cerrahi  travmaya  endokrin 

yanıtın  baskılanması,  cerrahi  esnasında  kan  kay-

bının az olması, postoperatif derlenme döneminde 

ağrı  skorlarının  düşük  olması,  analjezik  gereksini-

minin  az  olması  ve  postoperatif  komplikasyonları-

nın daha düşük olması nedeniyle genel anesteziye 

üstünlük  sağlamıştır.  Lomber  spinal  olgularda  bu 

nedenlerle  rejyonel  anestezi  güvenle  uygulanabil-

mektedir [3,4]. 

Benzer şekilde epidural anestezi altında yapı-

lan  spinal  cerrahilerde  perioperatif  kanamanın  az 

olması yanında, derlenme döneminin daha kısa ve 

komplikasyonsuz olduğu gözlenmiştir [5].

Spinal anestezide genel anesteziye göre hipo-

tansiyon görülme oranı daha yüksektir. Hem spinal 

anestezi etkisi hem de pron pozisyonun etkisiyle hi-

potansiyon gelişebilir. Fakat hastaya sıvı replasma-

nı, uygun cerrahi pozisyon ve cerrahinin süresinin 

uzun  tutulmaması  gibi  önlemlerle  bu  durumla  baş 

etmek mümkün olabilir. Spinal anestezi uyguladığı-

mız vakalarımızın %43’ünde, cerrahi görüşü önemli 

ölçüde artıran hipotansiyon gözledik. Buna karşılık 

hastaların sadece %8’inde i.v. mayi veya vazopre-

sör verildiğini, sadece 1 hastada i.v. atropin uygu-

lamak  zorunda  kalındığını  gördük.  Bunlar,  yapılan 

operasyon türünden bağımsız olarak, spinal anes-

tezi sırasında gözlenebilecek olaylar olarak değer-

lendirildi.

Spinal  anestezi  uyguladığımız  hastaların 

%41’inde  üriner  retansiyon  gözledik.  Hastaların 

%19’unda  mesanenin  boşaltılmasını  gerektirecek 

derecede uzun sürdü. Fakat hiç bir hastada tabur-

culuk  süresini  uzatmadı.  Spinal  anesteziye  bağlı 

üriner retansiyonun görülme sıklığının daha yüksek 

olduğu söylenmesine rağmen yapılan çalışmaların 

bazısında sıklığın benzer olduğu gösterilmiştir [6,7].

Çalışmamızın başlıca kısıtlılığı, retrospektif ya-

pısından  dolayı,  farklı  lomber  cerrahilerin  incelen-

miş olmasıdır. Ayrıca, bu heterojen hasta grubunda, 

bupivakain  gibi  nisbeten  eski  bir  lokal  anesteziğin 

kullanılması da bradikardi ve üriner retansiyon gibi 

bazı  komplikasyonların  sık  görülmesine  neden  ol-

muş olabilir. Bupivakain ile karşılaştırıldığı çalışma-

larda,  levobupivakainin  daha  az  motor  bloğa  ne-

den olduğu [8] ve daha düşük dozlarda benzer etki 

sağlayabildiği [9] göz önüne alınırsa, bu çalışmanın 

yeni  lokal  anesteziklerle  ve  adjuvanlarla,  homojen 

hasta gruplarında tekrarlanmasının faydalı olacağı 

kanaatindeyiz. 

Spinal cerrahilerde hasta operasyon esnasında 

pron pozisyonda kalacağı ve operasyon süresi de-

ğişken olabileceği için preoperatif dönemde rejyonel 

anestezi uygulaması hakkında yeterince bilgilendi-

rilmeli  ve  onamı  alınmalıdır.  Bu  hastalarda  spinal 

veya epidural anestezi uygulanabilir fakat bu karar 

hastanın psikolojik durumu, cerrahinin tahmini süre-

si göz önünde bulundurularak alınmalıdır. Rejyonel 

işlem  veya  pozisyon  verilirken  sedasyon  uygula-

yarak  hastanın  anksiyetesi  giderilmelidir.  Hastaya 

uygulanan rejyonel tekniğe bağlı bloğun tam olarak 

oluştuğunu gözlemledikten sonra pozisyon verilme-

lidir. Tam olarak yerleşmemiş bir blokla hasta ciddi 

bir travma yaşayacağı gibi, derin sedasyonda hava 

yolu  güvenliğini  sağlamak  zor  olacak  ve  cerrahın 

çalışmasını da zorlaştıracaktır.

Sonuç olarak, lomber disk cerrahilerinde, her-

hangi bir nedenle genel anestezi yapılamayan has-

talarda, anksiyoliz ve yeterli spinal blok sağlandık-

tan sonra pozisyon vermek koşuluyla, spinal anes-

tezinin güvenle uygulanabileceği kanaatindeyiz.

---

Köksal ve ark. Spinal anestezi altında yapılan lomber disk cerrahisi

58

J Clin Exp Invest  

www.jceionline.org  

Vol 5, No 1, March 2014