Referat Elmi rəhbər: Atakişiyeva Nuranə Tələbə: Məmmədova Aysel baki-2022 Plan Giriş Miqrasiya anlayışı

Əhalinin miqrasiyası

İnsan miqrasiyası insanların daimi və ya müvəqqəti olaraq yeni bir yerdə (coğrafi bölgədə) məskunlaşmaq niyyəti ilə bir yerdən başqa yerə köçməsidir. Hərəkət çox vaxt uzun məsafələrdə və bir ölkədən digərinə baş verir (xarici miqrasiya), lakin daxili miqrasiya (tək ölkə daxilində) də mümkündür; həqiqətən də bu, qlobal miqyasda insan miqrasiyasının dominant formasıdır. Miqrasiya çox vaxt həm fərdi, həm də ev təsərrüfatları səviyyəsində daha yaxşı insan kapitalı və mümkün ikinci gedişi asanlaşdıran miqrasiya şəbəkələrinə daha yaxşı çıxışla əlaqələndirilir. Həm iş, həm də qeyri-iş miqrasiya üçün yaş da vacibdir. İnsanlar fərdi, ailə birlikləri və ya böyük qruplar şəklində miqrasiya edə bilərlər. Miqrasiyanın dörd əsas forması var: işğal, fəth, müstəmləkəçilik və mühacirət/immiqrasiya.
Məcburi köçkünlük (təbii fəlakət və ya mülki iğtişaş kimi) səbəbindən öz evindən köçən şəxslər məcburi köçkünlər və ya vətənində qalırlarsa, məcburi köçkünlər kimi təsvir edilə bilər. Başqa ölkəyə sığınacaq axtaran şəxs, əgər vətənini tərk etmə səbəbi siyasi, dini və ya başqa formada təqibdirsə, sığınacaq axtarılan ölkəyə rəsmi müraciət edə bilər və adətən sığınacaq axtaran şəxs kimi təsvir edilir. Bu müraciət uğurlu olarsa, bu şəxsin hüquqi statusu qaçqın olur.
Müasir dövrdə miqrasiya idarəçiliyi dövlət suverenliyi ilə sıx bağlı olmuşdur. Dövlətlər qeyri-vətəndaşların ölkəyə girişi və qalmaları ilə bağlı qərar vermək səlahiyyətini özündə saxlayır, çünki miqrasiya dövlətin bəzi müəyyənedici elementlərinə birbaşa təsir göstərir.
Məqsədindən və köçürülmə səbəbindən asılı olaraq, miqrasiya edən insanları üç kateqoriyaya bölmək olar: miqrantlar, qaçqınlar və sığınacaq axtaranlar. Hər bir kateqoriya geniş şəkildə insanı yerini dəyişməyə sövq edən qarışıq hallar kimi müəyyən edilir.
Beləliklə, miqrantlar ənənəvi olaraq ümumi səbəblər və məqsədlər üçün yaşadıqları ölkəni dəyişən şəxslər kimi təsvir edilir. Bu məqsədlərə daha yaxşı iş imkanları və ya səhiyyə ehtiyaclarının axtarışı daxil ola bilər. Coğrafi yerini daimi olaraq dəyişən hər kəs miqrant hesab oluna biləcəyi üçün bu termin ən ümumi şəkildə müəyyən edilir.
Əksinə, qaçqınlar öz istəkləri ilə köçməyən şəxslər kimi müəyyən edilmir və təsvir olunmur. Qaçqınların miqrasiyasının səbəbləri adətən ölkə daxilində müharibə hərəkətləri və ya hökumət və ya qeyri-hökumət mənbələrindən gələn təzyiqlərin digər formaları ilə bağlıdır. Qaçqınlar adətən istəmədən mümkün qədər tez yerdəyişməli olan insanlarla əlaqələndirilir; buna görə də belə miqrantlar çox güman ki, sənədsiz köçəcəklər.
Sığınacaq axtaranlar öz ölkəsini istəmədən tərk edən, lakin müharibə və ya ölüm təhdidləri kimi sıxıcı şəraitdə bunu etməyən şəxslərlə əlaqələndirilir. Sığınacaq axtaranlar üçün ölkəni tərk etmək motivasiyası qeyri-sabit iqtisadi və ya siyasi vəziyyət və ya yüksək cinayət nisbətləri ola bilər. Beləliklə, sığınacaq axtaranlar əsasən həyatlarının keyfiyyətinin aşağı düşməsindən xilas olmaq üçün köçürlər.
Köçəri hərəkətləri adətən miqrasiya hesab edilmir, çünki bu hərəkət ümumiyyətlə mövsümi xarakter daşıyır, yeni yerdə məskunlaşmaq niyyəti yoxdur və müasir dövrdə bu həyat tərzini yalnız bir neçə nəfər saxlayıb. Səyahət, turizm, ziyarət və ya gediş-gəliş üçün müvəqqəti hərəkət də ziyarət edilən yerlərdə yaşamaq və məskunlaşmaq niyyəti olmadığı halda köç hesab edilmir.

Nəticə
Miqrasiya inteqrasiyanı yaradır və ümumən bir pozitiv proses olaraq elementlərin yerdəyişməsi hesabına dünya bütövlüyünə xidmət etmiş olur. Miqrasiya prosesləri özündə müxtəlif məzmunları əks etdirdiyinə görə konseptual forma alır, geniş məzmunlu olur. Hər bir prosesdə olduğu kimi, miqrasiyanın da məxsusi və universal mənaları üzə çıxır. Bu cəhətlər bütün hallarda yanaşma bucaqlarından meydana gəlir. Miqrasiya həm də qlobal proseslərin meydana gəlməsində rol oynayır. Miqrasiya özü ilə axınları yaradır və axınların tərkibi elə miqrasiyanın istiqamətlərini formalaşdırır. Konseptual məzmun etibarilə hesab etmək olar ki, miqrasiya proseslərinin müxtəlif tərkibi mövcuddur. Burada forma və mahiyyət xüsusi önəm kəsb edir, forma və mahiyyətin məkan formaları mövcud olur. Miqrasiya fəlsəfi-elmi baxımdan predmet və obyektə çevrilir.

Ədəbiyyat

• 
  Azərbaycan Respublikasının Miqrasiya Məcəlləsi. Bakı- 2013. Dövlət Miqrasiya Xidməti
  
• 
  Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Xidməti haqqında ƏSASNAMƏ. Bənd.9.14. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 19 mart tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir.
  
• 
  Əliyev Ə. Müasir beynəlxalq hüquqda insan hüquqları, əhali və miqrasiya problemləri. Bakı: Qanun,2007
  
• 
  Qaçqın və məcburi köçkünlər haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 29 sentyabr 1992-ci il. eqanun.
  
• 
  Əhali statistikası. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi.