Referat o’qituvchi: Achilov u toshkent 2023 r e j a

3. Boshqa tovar - moddiy zahiralarni hisobdan chiqarilishi hisobi.
Byudjet tashkilotlarida tovar-moddiy zahiralarni hisobdan chiqarish belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Ma’lumki tovar-moddiy zaxiralar tashkilotning balansidan:
sotish;
beg’araz berish;
saqlash muddati tugagach yaroqsizligi sababli, jismonan va ma’nan eskirganligi natijasida tugatish (yo’q qilish);
kamomad, yo’qotish yoki shikastlanish (sinish, bo’linish) aniqlanishi;
boshqa operatsiyalar va hodisalar natijasida hisobdan chiqariladi.
Tovar-moddiy zahiralar ular sotib olingan bahoda (etkazib berish va boshqa qo’shimcha xarajatlarni ham hisobga olgan holda) yoki ular har xil narxlarda sotib olingan bo’lsa, o’rtacha bahoda hisobdan o’chiriladi. Materiallar va oziq-ovqat mahsulotlari belgilangan tartibda tasdiqlangan me’yorlar doirasida tashkilot rahbari (yoki uning o’rinbosari) tomonidan tasdiqlangan yuqoridagi tegishli hujjatlarga muvofiq hisobdan chiqarilishi lozim.
Sotish natijasida hisobdan chiqarilishi asosan tayyor maxsulotlar bo’yicha amalga oshiriladi. Ma’lumki byudjet tashkilotlari faoliyat turiga mos xolda tayyor maxsulot, ish va xizmatlar ishlab chiqarish va ularni sotish imkoniyatiga ega. Byudjet tashkilotlarida maxsulotlarni sotish jarayoni qonunchilik asosida amalga oshriladi.
Tovar-moddiy boyliklarni ya’ni material qiymatliklarni sotishdan olingan mablag’lar byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha G’aznachilik bo’linmalarida ochilgan shaxsiy hisob raqamlarida jamlanadi va byudjet tashkilotlari tomonidan quyidagi tartibda taqsimlanadi:
50 foizi - tegishli byudjet daromadiga;
50 foizi - byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha G’aznachilik bo’linmalarida ochilgan shaxsiy hisob raqamlarida qoladi.
Tovar-moddiy boyliklarni sotishdan olingan byudjet tashkilotlari ixtiyorida qoldiriladigan mablag’lar ular tomonidan faoliyat sohasiga muvofiq moddiy-texnik bazani mustahkamlashga yo’naltiriladi.
Tovar moddiy zahiralarni beg’araz berish, saqlash muddati tugagach yaroqsizligi sababli, jismonan va ma’nan eskirganligi natijasida tugatish jarayonida ular kirimga olingan manbaalari (byudjet, byudjetdan tashqari) bo’yicha xarajatga chiqariladi.
Inventarizatsiya natijasida material javobgar shaxsning aybi bilan kamomad yoki yo’qotishga yo’l qo’yilgan xollarda zarar hajmi bozor qiymati bo’yicha hisoblanadi va undiriladi.
Materiallarni ombordan berish tashkilot rahbari (yoki uning o’rinbosari) tomonidan tasdiqlagan hujjatlarga muvofiq amalga oshiriladi. Materiallarni berish uchun quyidagi asosiy hujjatlar qo’llaniladi:
434-son shakldagi yuk xati (talabnoma) materiallarni ombordan berishda va materiallarni tashkilot ichida joydan-joyga ko’chirishda qo’llaniladi. Talabnoma ikki nusxada yoziladi;
299-shakldagi oziq-ovqat mahsulotlarini berish uchun menyu talabnoma ombordan oziq-ovqat mahsulotlarini berish uchun qo’llaniladi. Menyu talabnoma oziq-ovqat mahsulotlarini taqsimlash me’yori va ta’minlanuvchilarning soni haqidagi ma’lumotlar asosida har kuni tuziladi. Menyu talabnoma oziq-ovqat mahsulotlarini berish va olish haqidagi mansabdor shaxsning tilxati bilan birga belgilangan muddatda (lekin oyiga uch martadan kam emas) tashkilot buxgalteriyaga topshiriladi.
397-son shakldagi berilgan ozuqa va em-hashak qaydnomasi. Ozuqa va em-hashaklar ombordan belgilangan me’yor doirasida beriladi;
410-son shakldagi tashkilot ehtiyoji uchun berilgan materiallar qaydnomasi oy davomida xo’jalik materiallari, o’quv va boshqa maqsadlar uchun materiallar berishda qo’llaniladi. Bunda, qaydnomadagi yozuvlar xronologik tartibda emas, balki har bir material pulini yozish uchun ma’lum qatorlar qoldirilgan holda to’ldiriladi, bu esa, oy oxirida har bir material turi bo’yicha umumiy yakun chiqarish imkonini beradi.
431-son shakldagi zabor kartasi materiallar va yonilg’ilarni kundalik berishda, shuningdek, oy davomida ma’lum muddatlarda berishda qo’llaniladi. Zabor kartasi bir necha turdagi materiallarni maqsadga muvofiq sarflash uchun xar bir qabul qilib oluvchi nomiga yoziladi. Bu karta ikki nusxada yoziladi, bittasi qabul qilib oluvchining tilxati bilan birga omborxonada saqlanadi, ikkinchisi qabul qilib oluvchida saqlanadi.
Materiallar har kuni beriladigan bo’lsa, zabor kartasi 15 kunlik muddatga, vaqti-vaqti bilan beriladigan bo’lsa, bir oylik muddatga yoziladi. Materiallar va yonilg’i qabul qilib oluvchi o’z zabor kartasini ko’rsatgach, belgilangan limit doirasida beriladi. Limitda belgilanganidan ortiqcha materiallar 434-son shakldagi yuk xati (talabnoma) bo’yicha beriladi.
Yonilg’ilarni omborxonadan talabnoma yoki zabor kartasi bo’yicha berish mumkin bo’lmagan hollarda sarflangan yonilg’ilar qoldig’ini o’lchash dalolatnomalari bo’yicha hisobdan o’chiriladi.
O’lchash dalolatnomalari bilan yonilg’ining belgilangan sarflash me’yorlari taqqoslanganda kamomad chiqsa, tashkilot rahbari ortiqcha sarflash sababini aniqlash tadbirlarini, tegishli hollarda esa, aybdor shaxslardan undirish choralarini ko’radi;
Yo’l varaqasi sarflangan barcha turdagi yoqilg’ini hisobdan o’chirish uchun ishlatiladi. Yoqilg’i qancha sarf bo’lgan bo’lsa, shuncha hisobdan o’chiriladi, bunda, saraflangan yoqilg’i miqdori avtomobillarning markalari uchun o’rnatilgan tartibda tasdiqlangan me’yorlardan ortiq bo’lmasligi kerak.

2-jadval