Rehabilitacja 4 Porównanie metody Fed i koncePcji FitS w teraPii Funkcjonalnej Skolioz

TEMAT MIESIĄCA

Praktyczna fizjoteraPia 

&

 rehabilitacja

4

Porównanie metody Fed 

i koncePcji FitS w teraPii 

Funkcjonalnej Skolioz

W dzisiejszych czasach terapia skolioz stanowi 

duże wyzwanie dla fizjoterapii. Wiele metod 

fizjoterapeutycznych pojawiających się na rynku 

medycznym oraz różnorodność technik zwiększają 

wachlarz usług fizjoterapeutycznych ośrodków 

rehabilitacyjnych. Pozostaje tylko pytanie, w jaki 

sposób poprowadzić terapię i jakich metod użyć, 

aby uzyskać najlepszy wynik terapeutyczny.

K

oncepcja FITS powstała w 2004 r. 

i została opracowana przez dr n. med. 

Mariannę Białek oraz mgra Andrzeja 

M’hango. Można stwierdzić, że do 2010 r. 

był to jeden z najlepszych sposobów reha-

bilitacji skolioz dzieci i młodzieży.

Metoda FED, którą stworzył prof. Santos 

Sastre Fernandez, jest nową metodą w Pol-

sce, wykorzystywaną głównie do zacho-

wawczego leczenia skolioz dzieci, młodzie-

ży i osób dorosłych. Bazuje na zastosowaniu 

sterowanego komputerowo urządzenia od-

działującego na kręgosłup poprzez zasto-

sowanie trójpłaszczyznowych sił: fiksacji (F), 

elongacji (E), derotacji (D).

Działanie aparatu w połączeniu ze stwo-

rzonym przez profesora systemem ćwiczeń 

wymusza korekcję i derotację kręgosłupa, 

co wpływa na niwelowanie zmian. Głów-

nym założeniem metody jest nie tylko za-

trzymanie deformacji, ale i jej korekcja.

CEL PRACY

Celem pracy było wstępne porównanie 

efektywności terapii metody FED i koncep-

cji FITS w 3-tygodniowej obserwacji tera-

pii skolioz dzieci.

MATERIAŁ I METODY

Badania przeprowadzono w Ośrodku Or-

topedyczno-Rehabilitacyjnym dla dzieci 

i młodzieży Mazowieckiego Centrum Re-

habilitacji STOCER w Konstancinie-Jeziornej. 

Przedział wiekowy badanych osób wynosił 

10–17 lat (średnia wieku ok. 15 lat).

Do próby zakwalifikowano pacjentów, 

u których stwierdzono skoliozę 30–60° li-

czoną wg kąta Cobba na podstawie zdjęcia 

rentgenowskiego (RTG). Badania asymetrii 

łopatek oraz pomiar rotacji na wysokości 

szczytu skrzywienia wykonano skoliome-

trem. Pomiar lateralizacji tułowia (pionu 

tylnego) – pionem fizjoterapeutycznym. 

Podstawą badania była karta fizjoterapeu-

tyczna, która zawierała wszystkie badane 

parametry. Okres obserwacji wynosił 3 ty-

godnie, a badanie przeprowadzone było 

dwukrotnie – pierwszego i przedostatnie-

go dnia terapii.

TEMAT MIESIĄCA

5

listopad 2012

Badanie obejmowało 3 grupy pacjen-

tów po 30 osób prowadzonych wg ujed-

noliconego programu fizjoterapeutyczne-

go. Program fizjoterapeutyczny obejmował: 

ćwiczenia trójpłaszczyznowej korekcji, ćwi-

czenia asymetryczne i wyrównania asymetrii 

mięśniowej z zastosowaniem poizometrycz-

nej relaksacji mięśni. Korekcja zaś – naukę 

świadomości i rozróżniania prawidłowego 

oraz nieprawidłowego wzorca postawy, wy-

korzystanie propriorecepcji (czyli impulsacji 

receptorów czucia głębokiego) z zastosowa-

niem poduszek sensomotorycznych.

Program fizjoterapeutyczny 3 grup różnił 

się rodzajem zastosowanych ćwiczeń asy-

metrycznych prowadzonych przez certyfi-

kowanych fizjoterapeutów danej metody:

w I grupie zastosowano ćwiczenia kon-

 

ƒ

cepcji FITS: 5–6 ćwiczeń wykonywanych 

w 10 seriach po 10 powtórzeń (zdj. 1),

II grupa prowadzona była ćwiczeniami 

 

ƒ

metody FED: 5–6 ćwiczeń wykonywa-

nych w 3 seriach po 10 powtórzeń (zdj. 2),

III grupa objęta była pełnym progra-

 

ƒ

mem metody FED z zastosowaniem  

fizykoterapii przygotowawczej, ćwiczeń 

asymetrycznych (5–6 ćwiczeń wykony-

wanych w 3 seriach po 10 powtórzeń) 

i aparatu FED (30 min)w; fizykoterapia 

składała się z zabiegu cieplnego i elek-

trostymulacji zgodnie z wytycznymi 

metody FED (zdj. 3).

Badaniem objęto pomiar rotacji kręgosłu-

pa, asymetrii ustawienia łopatek oraz late-

ralizacji tułowia – badanie pionu tylnego. 

Badanie rotacji kręgosłupa skoliometrem 

wykonywane było w teście Adamsa. Stopy 

ustawione były na szerokości stopy pacjen-

ta. Zadaniem osoby badanej było wykona-

nie skłonu w przód z pozycji stojącej bez 

zginania kończyn dolnych w stawach kola-

nowych. Pomiar rotacji kręgosłupa wykony-

wany był skoliometrem (zdj. 4). Analizie pod-

dano największą wartość kąta rotacji całego 

kręgosłupa – na wysokości szczytu rotacji.

Badanie asymetrii łopatek wykonano 

w pozycji stojącej na wysokości kątów dol-

nych łopatek przy wykorzystaniu skoliome-

tra i linijki (zdj. 5). Analizie poddano wartość 

kąta rotacji odpowiadający parametrowi 

wysokości ustawienia łopatek w płaszczyź-

nie czołowej.

Badanie lateralizacji tułowia z zastosowa-

niem pionu tylnego wykonano także w pozy-

cji stojącej pionem fizjoterapeutycznym przy-

łożonym do wyrostka kolczystego C7 (zdj. 6). 

Odległość od pionu do szpary międzypoślad-

kowej stanowiła parametr oceny lateralizacji 

tułowia mierzonej w milimetrach.

DYSKUSJA

Trzytygodniowy okres pobytu dziecka 

w ośrodku ma głównie na celu dobranie 

indywidualnego programu fizjoterapeu-

tycznego i jego weryfikację oraz edukację 

pacjenta dotyczącą poprawności samo-

dzielnego wykonywania ćwiczeń po za-

kończeniu terapii.

Różnice w efektywność ćwiczeń kon-

cepcji FITS i metody FED mogą wynikać 

ze stopnia trudności wykonywania ćwi-

czeń przez pacjenta i ich dobierania przez 

fizjoterapeutę.

Koncepcja FITS bazuje na ćwiczeniach 

dość skomplikowanych, co zwiększa 

prawdopodobieństwo pojawienia się błę-

dów w czasie ich wykonywania – czasem 

trudnych do wyeliminowania nawet przez 

fizjoterapeutów. Wyższy stopień trudno-

ści oraz krótki czas edukacji pacjenta oraz 

brak możliwości kontroli poprawności wy-

konywanych ćwiczeń w krótkim odstępie 

czasowym po zakończeniu terapii mo-

że jeszcze bardziej te błędy spotęgować.

Zapewne efektywność koncepcji FITS 

byłaby większa, gdyby czas terapii był 

dłuższy, kontrole wykonywanych ćwi-

czeń częstsze, przez co praca dziecka 

nastawiona byłaby na pracę z fizjotera-

peutą, a nie samodzielne wykonywanie 

ćwiczeń w domu.

Ćwiczenia metody FED są łatwiejsze 

do przekazania dziecku, błędy w czasie 

terapii są więc mniejsze i stanowią pod-

stawę do samodzielnej pracy pacjenta. 

Mniejszy stopień trudności ćwiczeń mo-

że w znacznym stopniu wpłynąć na efekt 

terapii. 

Zastanawiające jest, dlaczego efekt wy-

równania asymetrii łopatek jest lepszy 

w metodzie FED w porównaniu z kon-

cepcją FITS, mimo iż to w koncepcji FITS 

większość uwagi skupia się na pracy z ob-

ręczą barkową i biodrową.

Poprawa ustawienia łopatek była naj-

lepsza w grupie III, mimo że ćwiczenia 

asymetryczne i ustawienie aparatu FED 

(oprócz ustawienia kończyn górnych 

w odpowiednich pozycjach) mało uwa-

gi poświęcają ćwiczeniom celowanym 

stricte na ustawienie i pracę łopatek.

W badaniu asymetrii łopatek najlepszy 

wynik uzyskała III grupa (60% efektu), II gru-

pa osiągnęła 54%, a I grupa – 37% (rys. 8).

W badaniu lateralizacji tułowia najlep-

szy efekt zaobserwowano w grupach II i III 

(53%). Grupa I uzyskała wynik 40% (rys. 9).

0

10

20

30

40

50

60

Rys. 8. Badanie asymetrii łopatek

fits

i grupa

fED

ii grupa

aparat fED

iii grupa

0

10

20

30

40

50

60

Rys. 9. Badanie pionu tylnego

fits

i grupa

fED

ii grupa

aparat fED

iii grupa

Poprawa kąta rotacji kręgosłupa w teście 

Adamsa była najwyraźniejsza w grupie III 

i wynosiła 30%. Grupa II uzyskała wynik 

25%, a grupa I, w której zastosowano ćwi-

czenia symetryczne koncepcji FITS, uzyska-

ła wynik najsłabszy – 21% (rys. 7).

WYNIKI

0

5

10

15

20

25

30

Rys. 7. Badanie rotacji kręgosłupa

fits

i grupa

fED

ii grupa

aparat fED

iii grupa

TEMAT MIESIĄCA

Praktyczna fizjoteraPia 

&

 rehabilitacja

6

Może odpowiedzią byłyby założenia obu 

terapii. Koncepcja FITS zakłada, że praca ob-

ręczą barkową i biodrową wywiera wpływ 

na ustawienie kręgosłupa. Zaś metoda FED 

skupia się głównie na kręgosłupie. Zatem na-

leżałoby zastanowić się, czy obręcz barkowa 

ma większy wpływ na ustawienie kręgosłu-

pa, czy też odwrotnie. Odpowiedź na to py-

tanie wymagałaby bardziej szczegółowych 

badań ukierunkowanych tylko i wyłącznie 

na ten problem.

WNIOSKI

W pracy poddano próbie skuteczność ćwi-

czeń asymetrycznych koncepcji FITS i meto-

dy FED oraz pełnego programu terapii FED 

w terapii skolioz. Na podstawie uzyskanych 

wyników można stwierdzić, że pełny pro-

Zdj. 1

saNDra KaŁCZEW

Orto kinesis, kierownik ds. Rehabilitacji, Ośrodek Ortopedyczno-Rehabilitacyjny 

dla Dzieci i Młodzieży Mazowieckiego Centrum Rehabilitacji STOCER

Zdj. 2

gram zastosowania metody FED jest naj-

efektywniejszy.

Trzytygodniowy okres pełnej terapii meto-

dą FED w znacznym stopniu wpływa na po-

prawę rotacji kręgosłupa, poprawę asyme-

trycznego ustawienia łopatek w płaszczyźnie 

czołowej oraz lateralizację tułowia. Pytaniem 

zasadniczym jest, czy różnice w stosunku 

do koncepcji FITS utrzymywałyby się na ta-

kim samym poziomie w momencie przepro-

wadzenia pełnej terapii FITS zgodnie z zasa-

dami jej koncepcji. Jednakże w warunkach 

szpitalnych praca z pacjentem pełnym pro-

gramem koncepcji FITS jest utrudniona 

ze względu na krótki czas zajęć fizjotera-

peutycznych oraz brak możliwości częstej 

kontroli dobranego programu fizjoterapeu-

tycznego.

Zdj. 3

Zdj. 4

Zdj. 5

Zdj. 6