Reja: Choʻl hayvonlarining suvga boʻlgan ehtiyoji. Choʻlhayvonlarida tanani sovutish tizimi jarayoni

Reja:

1.Choʻl hayvonlarining suvga boʻlgan ehtiyoji.

2. Choʻlhayvonlarida tanani sovutish tizimi jarayoni.

3.Choʻldagi qushlar faunasi.

Choʻl hayvonlari suvga boʻlgan talabini qondirish maqsadida uzoq

masofalarga doimiy migratsiya qilishadi. Bunday sharoitda ularning

bir qismi yirtqichlarga o‘lja ham boʻladi. Ayrim turlar suvni iste’mol

qilgan oziqasi tarkibidan olishadi yoki metabolitik suv hosil qilish xususiyatiga ega

Damanlar bir necha oylab, bir o‘rkachli tuyalar esa haftalab suvsiz

yashay olishi mumkin. Bu muddatda ular tana to‘qimalaridagi zaxira

suvdan foydalanadi va juda oriqlab ketadi, ammo bir marta to‘yib suv

ichishi, ulaming yo‘qotgan vaznini qayta tiklab olishi uchun yetarlidir.

Xuddi shunday qobiliyat tuyoqlilardan qilich shoxli antilopalar vakili

addaks (Addax nagomaculatus) da va Afrika yovvoyi eshagi (Equus

asimus) da ham kuzatiladi. Ko‘pchilik bo‘g‘imoyoqlilar ham kam-

dan-kam holda suv ichadi. Cho‘l hayvonlari orasida umuman suv ich

maydigan vakillarga o‘simlikxo‘r kemiruvchilami, ko‘pchilik hasha

rotlar va qator sudralib yumvchilami misol qilish mumkin. Ulaming

suvga bo‘lgan talabi iste’mol qiladigan oziqasi hisobiga qondiriladi

Cho‘l hayvonlarida, suv tanqisligiga moslashish bilan birga, issiq

sharoitda yashashga nisbatan ham turli moslanishlar shakllangan. Or-

ganizmni sovitishga qaratilgan ayrim xatti-harakatlar cho‘1 hayvon

larida yaqqol namoyon bo‘ladi

Bu kabi moslanishlar tanadagi ortiqcha issiqlikni ajratishga qa

ratilgan boiib, yirik sutemizuvchilar, masalan, antilopalarda bunday

hodisa terlash va nafas olishning tezlashuvi orqali yuz beradi va maz

kur fiziologik holatlaming tezlashuvi suvni bug‘latib tananing sovishiga

olib keladi. Qushlar va ko‘pgina sudralib yuruvchilar og‘izlami keng

ochish va tez-tez nafas olish orqali suvni ko‘proq bug‘latishga erisha

di. Jazirama issiq sharoitda yashovchi aksariyat sutemizuvchilaming

quloqlari katta, oyoqlari esa uzun boiadi. Bu qonuniyat Allen qoida

sida o‘z ifodasini topgan, ya’ni nisbatan issiq hududlarda yashovchi

hayvonlarda tananing bo‘rtib chiqqan qismlari, jumladan, quloqlar,

dum va oyoqlar sovuq hududda yashovchi hayvonlarga qaraganda

katta va uzun boiadi. Masalan, кар tovushqoni, fenek tulkisi va pa-

kana tulki kabi turlaming quloqlari ancha katta boiib, ular “sovitish

tizimi” rolini bajaradi.

Qushlar faunasi tarkibida turlar soni kam bo‘lishiga qaramay, bu

guruh orasida ham aynan cho‘llar uchungina xos bo‘lgan endemiklar

(xo‘jasavdogar, cho‘l va saksovul chumchuqlari, cho‘l moyquti, oq

va qorabovurlar) uchrab turadi. Cho‘l mintaqasidagi suv havzalarida

jingalak va pushti birqozon, kichik qoravoy, qizil g‘oz, kichik va katta

oq qarqaralar, qoshiqburun, marmar o‘rdak, uzun dumli burgut kabi

suv va suv oldi qushlarini uchratish mumkin

E'tiboringiz uchun raxmat😊