Reja: Islom shakllanishidagi tarixiy sharoit, Islom dinining vujudga kelishi

Aqso  masjidi.  (arab.-uzoqdagi  masjid)-Quddus  (Ierusalim)  shahridagi 

yahudiylik  an’anasida  muqaddas hisoblangan  (Sulaymon  ibodatxonasi).  Qur’onda 

shu  nom  bilan  tilga  olingan.  Islomdan  ilgari  arablar,  undan  keyin  musulmonlar 

jamoasining  a’zolari  Aqso  masjidi  tomonga  qarab  ibodat  qilganlar.  624  yili 

Makadagi Ka’ba qibla deb e’lon qilingandan keyin u tomonga qarab ibodat qilish 

to‘xtatilgan.  

Shu  tariqa  Madinada  vahiy  orqali  islom  teokratiyasining  Muqaddas  qonuni 

shariat  tushirildi.  Shariat  diniy,  ijtimoiy  va  yuridik  ta’limotlarning  asosiy 

tamoyillari, chunonchi: Umma, adliya, qullarni ozod qilish, yashash huquqi, nikoh, 

azon,  qibla,  bag‘rikenglik  va  boshqalar  ta’riflab  berildi.  Ushbu  tamoyillarga 

musulmonlar hozirgacha rioya qilib keladilar.

1

 

Umma-madinada Muhammad Payg‘ambar izidan borgan va islom dinini qabul 

qilgan kishilar jamoasi. Muhammad ummati deyilganda ana shu jamoa keyinchalik 

barcha  muslmonlar  tushunilgan.  Bu  ummaga  kirgan  makkaliklarni  birlashtiruvchi 

zamin  qon  qarindoshlik,  urug‘chilik  tamoyili  emas,  yagona  Allohga  e’tiqod 

birlashtiradi. 

Adliya. Islomgacha qonga qon olish qoidasi amal qiladi: agar bir jamoa a’zosi 

boshqa  jamoa  vakilini  o‘ldirsa  yoki  yarador  qilsa,  birinchi  jamoa  qasos  olish 

huquqiga  ega  bo‘ladi.  Qur’onda  Kimki  u  qasosni  sadaqa  qilib  kechib  yuborsa,  u 

                                                 

1

 Қаранг: Ислом ҳуқуқи. Олий ўқув юртлари учун дарслик. Раҳманов А.Р, Раҳманов А.Р. –Тошкент: 

“ТДЮИ” нашриёти, 2007, Б. 48. 

---

 

9 

gunohlariga kafforatdir. Alloh nozil etgan oyatlar bilan hukm qilmaydiganlar, anna 

o‘shalar zolimlardir. (Moida surasi, 45-oyat.) 

Undan  tashqari  Qur’oni  karim  bir  mo‘min  boshqa  mo‘minni  qasddan  o‘ldirsa, 

uning jazosi jahannamdir degan.