Reja: Manbalari va tarixshunoslik. Qadimgi Xett podsholigi. Yangi xett podsholigi davrida buyuk Xett davlati

Ilk Mitanni
Mitanni (akkad tilida—Xanigalabat) davlatida (er. av. 1560— 1260-yillar) yuqori Mesopotamoyada Xurrit qabilasi mitannilar XVI asrda asos soldilar. Mitanni poytaxti yuqori Xaburdagi Vassokanda joylashgan edi. Mitanni podsholari hind-oriy sulola ismlarini saqlab qolib Mand jangchilari podshosi va Xurri jangchilari podshosi unvonlariga ega edilar. Hind-oriy ma'budlari Indra, Mitra-Varuna va Nasati hukmron sulolarining homiy xuddkriAdv. XVI asr oxirida podsho Suttarai I davrida Mitanni Zagros va Nine viyadan Shimoliy Suriyagacha bo'lgan hududni egallab, ulkan davlatga aylandi.
Shu vaqtdan boshlab bir yuz ellik yil davomida Old Qsiyoda Mitannidan kuchli bo'lgan qudratli davlat yo'q edi. Mitanni bu davrda Misr bilan Mesopotamiya va Sharqiy O'rtayer dengizi havzasi uchun uzoq kurash olib bordi. XV asrda xalqaro vaziyat o'zgarib Misr bilan Mitanni o'rtasida ittifoqchilik munosabatlari o'rnatildi va sulolaviy nikohlar tuzildi. Tutmos IV va Amenemxotep III Mitanni malikalariga uylandilar. Er. av. XIV asr boshlaridagi Mitannidagi sulolaviy nizo, saroy fitnalari davlatni zaiflashtirdi.
Xett podshosi Suppilium Mitanniga qarshi urush ochib Suriyani tortib oldi va Mitanniga bostirib kirdi. Yordamga chaqirilgan Osuriya hukmdori Ashshurballit I mamlakatni Sharqiy viloyatlarini anneksiya qildi. Shu vaqtdan Mitanni shimoliy Mesopotamiyadagi kichik bir davlatchaga aylanib qoldi. Uni ustidan nazorat qilish uchun osur va xettlar o'zaro kurash olib bordilar. Qachonlardir qudratli davlat qoldig'i sifatida Mitanni Er. av. 1260-yilda Ossuriya podshosi Salmanasar I tomonidan tugatildi.





Adabiyotlar:


1.Xalqaro munosabatlar tarixi va diplomatiyasi. Hammualliflikda, T., 2009.
2.Qadimgi dunyo tarixi. Y.S. Krushkol taxriri ostida. 2-j. T., I975.
Хрестоматия по истории Древней Греции. Под. Ред. Д.П.Каллистова. М., I964.
3.Хрестоматия по истории Древнего Рима. Под. Ред. С.Л.Утченко. М., I962.
4.Rajabov R. Qadimgi dunyo tarixi. Toshkent 2009.
5.Античная Греция. Под.Ред. Е.С.Голубцовой. М., I983. Т., I-2.

1 Avdiyev V.I. Qadimgi Sharq tarixi T., I964.B.376-378.

2 Avdiyev V.I. Qadimgi Sharq tarixi T., I964.B.396-397.

3 I.Roger B.Beck, Linda Black, Larry S. Krieger, Philip C, Naylor, Dahia Ibo Shabaka ‘’World history: patterns of interaction’’. McDougle Little, USA, 2009. P. 179-181.

4 Avdiyev V.I. Qadimgi Sharq tarixi T., I964.B.398-400.