davriy ishlovchi mashinalar (bir kovshli ekskavatorlar, g‘ildirakli va gusenitsali yuklagichlar, kabelli ekskavatorlar, mexanik kuraklar, buldozerlar va sidirg‘ichlar) ga bо‘linadi.
Transport vositalariga nisbatan mashinalar quyidagilarga bо‘linadi:
Qazib-yuklovchi mashinalar. Bu mashinalar foydali qazilmani qazib oladi va qazish joyining о‘zida transport vositasiga yuklaydi. Bularga misol qilib, rotorli va kо‘p chо‘michli ekskavatorlarni, mexanik kurak, minorali ekskavatorlar va burozaryadli kombaynlarni olish mumkin.
Ekskavatsiyalovchi mashinalar. Bu mashinalar qazish joyida ishlaydi va chо‘michi bilan qazilgan tog‘ jinsini mashina konstruksiyasida kо‘rsatilgan masofaga va ag‘darmaga yuklaydi (bо‘shatadi), bularga misol qilib draglaynni olish mumkin.
Qazish-yuklash ishlari
II. Tog‘ jinslarini draglaynlar bilan qazib olish.
II. Tog‘ jinslarini draglaynlar bilan qazib olish.
Draglayn davriy ishlovchi ekskavator bо‘lgani uchun uning 1tn konstruksiyasiga tо‘g‘ri keladigan unumdorligi uzluksiz ishlovchi ekskavatorlarnikiga nisbatan kam bо‘ladi. Ammo uning qо‘llanish soxasi juda kengdir.
Draglayn bilan yarim qoya tog‘ jinslarini oldindan burg‘ulab portlatib yumshatilganidan keyin qazib olish mumkin. Draglaynning ishchi organi – chо‘michli kanat osilgan strela hisoblanadi. Draglaynlarning ishlash prinsipi shundan iboratki, ekskavator tortuvchi kanat bilan chо‘michni tortib qazish joyi yuza qatlamini kirkadi, chо‘mich chuqurlashib tishlari bilan tog‘ jinsiga botadi.
Zich tog‘ jinslarini qazib olishda chо‘michning orqa qismi kо‘taruvchi kanat yordamida biroz kо‘tariladi va qazish joyi bilan chо‘mich tishi orasidagi burchak kattalashtiriladi. Bu esa, о‘z navbatida chо‘michning tog‘ jinsiga botishini osonlashtiradi. Ishchi sikl – ekskavatorning burilish bilan bir vaqtda chо‘michni qazish joyiga tushirishi, undan keyin chо‘michni tо‘ldirish, qazish joyidan kо‘tarish va buralish bilan birga bо‘shatish joyiga bо‘shatishlardan iboratdir.
Tо‘ldirilgan chо‘mich gorizontal holatda tortuvchi kanat yordamida ushlab turiladi. Ish vaqtida ekskavator dumaloq – aylanuvchi platformaga tayanadi va shuning uchun xam ekskavatorning og‘irligidan qat’iy nazar yerga bо‘ladigan solishtirma bosim kam bо‘ladi va bu ekskavatorning tо‘kilgan tuproq va ag‘darmalar ustlarida samarali ishlash imkonini beradi.
