Reja: Tashkilot tushunchasi va uning

Oklaxoma shtati Makalesterdan unchalik uzoq boʻlmagan masofada, janub tomonda joylashgan boʻlib, mahsulotlari brendga aylangan katta zavod kompleksida malakali xizmatchilar ishlaydi. Ular oʻz ishining shu darajada ustasiki, ular bu ishni shunchalik uzoq vaqtdan buen sifatli tayyorlab keladilar, hozirgi kunda ular mahsulotlarining bozordagi ulushi qariyib 100 foizni tashkil qiladi.

Ular AQSh harbiy mudofasi uchun, ishchi muhitni ushlab turish uchun talab qilinadigan bomba tayyorlaydilar, yuqori darajadagi tavakkalchilik bilan bogʻliq boʻlgan harbiy boʻlmagan tuzilma va intizomiy tuzilmalarning ajib uygʻunligidir.

Bu yerda ham ish samarali amalga oshiriladi. Ish “Cisco” tizimlarida ham samarali amalga oshirilishi mumkin, rasmiy tuzilmasi boshqacha boʻlishiga qaramasdan. “Cisco”da xodimlar oʻz ishlarini 70 foizini uyda bajarishadi, hech boʻlmaganda oʻz vaqtlarining 20 foizini uylarida bajarishadi. Bu ikkala tashkilot kerakli boʻlgan ishni bajarishga erishadilar, lekin shunga qaramasdan ularning har biri boshqa tuzilmani ishlatgan holda erishadilar.

Boshqarish sohasidagi hech bir masala oxirgi bir necha yilda tashkilot tashkiliy tuzilmasi kabi masalalardek bunchalik koʻp oʻzgarishlarga yoʻliqmagan.

Boshqaruvchilar xodimlarga tashkilot oldiga qoʻyilgan vazifa va loyixalarni amalga oshirishda yordam beradigan hamda bunda ularning ishini osonlashti-

136

radigan, bir paytning oʻzida turli vaziyatlarga moslashuvchan yangi tuzilmaviy konstruktsiyalarni oʻylab topish uchun an’anaviy yondashuvlarni qayta koʻrib chiqadilar.

Tashkilotni loyihalashtirish borasida boshqaruvchilarning asosiy tamo-yillari boʻlib, asoschi mualliflar hisoblanmish Fayol va Maks Veberlar tomonidan taklif etilgan tuzilmalarning tamoyillariga qat’iy amal qiladilar. Oʻsha ilk tamoyillar taklif etilgan davrlardan buyon 90 yil oʻtdi. Oradan oʻtgan vaqtni va shu vaqt ichida boʻlib oʻtgan tarkibiy oʻzgarishlarni inobatga olgan holda, bu tamoyillar hozirda eskirib, bugungi kunda ularning foydasi boʻlmaydi deyish mumkin emas.

Lekin aksariyat hollarda ular hali ham samarali tashkilotlarni barpo etishda muhim ma’lumotlar manbai boʻlib xizmat qilib kelmoqda.

Albatta, biz mana yillar mobaynida koʻplab bilimlarga va cheklovlar haqidagi fikrlarga ega boʻldik.