Reja: Uch sharnirli arka va ramalarni qo‘zg‘almas yuklar taʼsiridan analitik usulda hisoblash. Arka o‘qining ratsional shakli. Uch sharnirli arkalarning harakatlanuvchi yuklar taʼsiridan hisoblash Tayanch reaksiyalarning taʼsir chiziqlari

Nolinchi ordinata usuli bilan M_K ning t. ch. quyidagi tartibda chiziladi:

1. R_A reaksiyaning yo‘nalishini K kesim orqali. R_B reaksiya yo‘nalishini esa C sharnir orqali o‘tkazib, ular kesishgan nuqtaga R=1 yuk qo‘yamiz. M_K t. ch. ning koordinatalar sistemasidagi a, d, b nuqtalarini belgilaymiz, bu nuqtalarda M_K ning ordinatalari nolga teng.

   
   

2. Nolinchi nuqtadan o‘tuvchi a, d, b chiziq chiziladi, uning kerakli qismi k. s. bo‘ladi.

   
   

3. Ak va sv chiziqlar o‘tkaziladi.

   
   

Mk t.ch. nolinchi nuqtalarning holatini analitik formulasidan foydalanib xam aniqlash mumkin (7.3 a rasm), A DD₁ va V DD₁ uchburchaklardan

7.3 – rasm

7.3a-rasm

(7.1)
Bu yerda U_m-M_kt.ch nolinchi ordinatasining absissalari.

Ko‘ndalan kuch Q_K ning taʼsir chizig‘i.
Arkaning K kesimdagi ko‘ndalang kuch Q_K ning t. ch. tenglamasi (2.5) formulasiga asosan tuziladi (7.4 – rasm).
Q_K=Q_K⁰cos_K–H∙siny_K.
Q_K ning t. ch. hosil qilish uchun Q_K t. ch. ordinatalarini cos_K ga ko‘paytiriladi (7.4 b – rasm) va H ning t. ch. ordinatalarini sin_K ga (7.4 a – rasm).

Q_K ning t. ch. nolinchi ordinata usulida quyidagi tartibda chiziladi:

1. A tayanch orqali o‘rinmaga paralelp, B tayanchidan C sharnir orqali to‘g‘ri chiziqlar o‘tkazamiz. Ular va R=1 yuki D nuqtasida uchrashadi va K kesimda Q_k=0 bo‘ladi (7.4-rasm)

   
   

2. Sanoq chizig‘i a_1­ v₁ da Q_K nolga teng bo‘lgan nuqta d ni belgilaymiz. A tayanch ostida aa₁=cos_K ordinatani maʼlum mashstabda qo‘yib, nuqta orqali a v to‘g‘ri chiziq o‘tkazamiz. Chiziqning K₁dS₁ qismi R=1 yuk K kesimdan C sharnirgacha bo‘lgan oraliqda harakatlanganda Q_K ning o‘zgarishini ifodalaydi.

   
   

3. A tayanch ostida ad chiziqqa parlel qilib K₂ chiziq o‘tqazamiz Q_K t. ch. nolinchi ordinatasining holatini analitik usulda ikki uchburchak ADD₁ BDD₁ ni tekshirish orqali aniqlanadi:

   
   

(7.2)