3. Uch molekulyar reaksiyalar- Bir vaqt bir moddaning uch molekulasi to‘qnashishi natijasida sodir bo‘ladi. Bu reaksiyalarning sxemasi: yoki shaklida yoziladi. Oddiy trimolekulyar reaksiyaning tezlik ifodasi:
bunda
dastlabki moddalarning konsentratsiyalari. Tezlik konstantasi k ning o‘lchami l6m-2l-1bo‘lib, bilan ifodalanadi.
Azot (II) oksidning H2 bilan qaytarilishi:
3 molekulyar reaksiyaga misol bo‘ladi.
Faqat reaksiya tenglamasiga qarab, reaksiyaning qaysi sinfga kirishi haqida xulosa chiqarib bo‘lmaydi. Masalan:
Reaksiyaning yig‘indisi tenglamaga qarab, besh molekulyar reaksiya deb o‘ylash mumkin. Lekin, tajribada bu reaksiyaning oraliq bosqichlaridan birida:
Tenglamaga muvofiq gipoyodit kislotani anioni JO- hosil bo‘ladi.
Hosil bo‘lgan JO- ionlari H- ionlari bilan birikadi:
JO- +H+ HJO HJO kuchli oksidlovchi bo‘lganligi sababli J- ionini oksidlaydi:
HJO+J-+H+ J2+H2O Ko‘rinib turibdiki, shunga o‘xshash murakkab reaksiyaning tezligi uning eng sust boradigan oraliq bosqichidagi tezligiga bog‘liqdir.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR Ҳ.Рустамов, Физик кимё. –Тошкент: “Ўзбекистон”, 200.-488 б.
Захаревский М.С. Кинетика и катализ. –Ленинград: ЛГУ, 1968. -314 с.
Дзисько В.А. основқ методов приготовления катализаторов. –Новосибирск: “Наука”, 1982. -134 с.
Панченков Г.М., Лебедов В.П. Химическая кинетика и катализ. –Москва: МГУ, 1961. ғ551 с.