Respublikamiz iqtisodiyotidagi tub o’zgarishlarni albatta xukumatimiz tomonidan olib

 

---

103
 
7.4. Tashqi (xorijiy) investitsiyalar tahlili 
Respublikamiz iqtisodiyotida xorijiy investitsiyalarning ahamiyati va o’rnini shu bilan 
izohlash mumkinki, ularning kiritilishi ishlab chiqarishga yangi texnologiyalarni joriy etishni, 
texnik yangilash, mahsulotlar sifatini oshirish va uni jahon bozoriga olib chiqish, iqtisodiy 
o’sish sur’atlarini tezlashtirish imkonini beradi. 
Tashqi investitsiya yuzasidan puxta qonunchilik tizimini yaratilganligi, 
Respublikamizdagi ijtimoiy muhitni yaxshiligi, undagi tinchlik va osoyishtalik, arzon mehnat 
va moddiy resurslarning mavjudligi, mamlakatimizning geografik muhim xududda 
joylashganligi xorijiy investitsiyalarni jalb etishga, qo’shma korxonalarni ko’plab ochilishiga 
zamin yaratmoqda. 
2003 yil 1-yanvar holatiga Respublikamizda xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi 3400 
dan ortiq korxona mavjudligi qayd etilgan. Bu ko’rsatkich 2000 yil bilan taqqoslaganda 
xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar soni 3.5 baravardan ziyod o’sgan. 
Buni quyidagi jadval ma’lumotlaridan ham ko’rish mumkin. 
7.3.-jadval 
 
Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar faoliyatining
asosiy 
’rsatkichlari
78F78
 
 
Ko’rsatkichlar 2000 
2001 
2002 
2002 yil 
2000 yilga 
nisbatan 
o’sishi 
2002 yil 
2001 yilga 
nisbatan 
o’sishi 
1.XII korxonalar soni 
3445 
3301 
3400 
95,8 
103 
2.Ulardan hisobot taqdim 
etganlari soni 
524 1708 1861 
354,5 
109 
3.XII yil boshidagi ustav 
fondi, mln doll. 
1123,3 1437,4 1607,2 143,1 
111,8 
4.XII korxonalarda 
eksport hajmi, mln dol. 
451,6 416,9 442,9 
98,9 
106,3 
5.XII korxonalarda 
import hajmi, mln dol. 
760,5 937,2 705,1 
92,7 
75,2 
Chet el investitsiyalarini jalb etish hisobiga amalda shakllangan jamg’armalarning umumiy 
miqdori 2003 yil boshida 1607.2 mln AKSh dollarini tashkil qildi yoki 2000 yilga nisbatan 
143.1 ga oshgan. XII larning asosiy qismi 60 foizidan ortig’i, texnologiyalar, jixozlar va 
boshqa material aktivlarga to’g’ri kelganligini xarakterlash mumkin. Qolgan qismi pul 
mablag’lari ko’rinishida jalb qilingan. 
78
Davlat statistika Kumitasining 2002 yil yakuni bo’yicha ma’lumotnomasi asosida tuzilgan 

---

104
XII korxonalarida band bo’lgan xodimlar soni o’tgan yilga nisbatan 22.8 foizga ortgan. 
2002 yilda XII korxonalar tomonidan 1049,5 mlryad dollarlik mahsulot ishlab chiqarilgan. 
Bu Respublika Yalpi ichki mahsulotining 14.7 foizini tashkil etgan. Eng yirik ishlab chiqarish 
korxonalari misolida “O’zDEUavto”(mashinalar), “Zarafshon_Nmont” (oltin), “Kabul-
O’zbek” va ”DEU tekstil kompani” (tekstil mahsulotlari), “Qizilqum-tsement” (tsement) 
korxonalari ajralib turadi. 
2002 yilda Respublika tashqi savdo oborotida XII korxonalar ulushi 21.4 foizni tashkil 
qildi (2000 yil –19.5 foizni tashkil etgan edi). 
XII korxonalarda import hajmi- 705.1 mln AKSh dollarini tashkil etgan, bu Respublika 
jami importining 26 foizini tashkil etadi. 
XII korxonalarning tovarlar eksporti hajmida asosiy mahsulotlarni, paxta tolasi (1,0 ), 
oziq-ovqatlar (4,1), kimyo mahsulotlari (2,1), energiya manbalari (2,9), rangli va qora 
metallar (0,5), mashina va uskunalar (16,5), xizmatlar (3,8), boshqalar (69,1) tashkil etgan.
79F
1
Respublikamiz bo’yicha XII korxonalar eksportining 90 foizi Toshkent shahri, Navoiy, 
Toshkent, Andijon va Farg’ona viloyatlariga to’g’ri keladi. 
XII korxonalarning asosiy ta’sischilari Janubiy Koreya, AKSh, Buyuk Britaniya, Turkiya 
davlatlaridir. XII korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarning 4.2 foizi 
Turkiyaga, 30.3 foizi Janubiy Koreyaga, to’g’ri keladi. 
1
Manba; O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Ko’mitasi-O’zbekiston iqtisodiyoti-2002 yil SIMS

---

105
7.4-jadval