Results of National Scientific Research Volume 1

 
IQTISODIY QONUNLAR VA ULARNING O'ZIGA 
XOS XUSUSIYATLARI 
Karimova Iroda Abdusattorovna 
Toshkent iqtisodiyot universiteti huzurdagi 
Toshkent iqtisodiyot va sanoat texnikumi o‘qituvchisi 
[e-mail]
  
 

---

Results of National Scientific Research 
 
Volume 1| Issue 6 
2022 SJIF- 4.431 
 
ISSN: 2181-3639 
https://academicsresearch.com/index.php/rnsr/index
603 
sharoitlarda o'zlari xohlagancha yaratmaydilar" (K. Marks). Odamlar ishlab 
chiqaruvchi kuchlar va moddiy hayot sharoitlarini tanlashda erkin emas. Mehnat 
faoliyati jarayonida ishlab chiqaruvchi kuchlarni rivojlantirib, oldingi avlodlar ularni 
keyingi avlodlarga qoldiradilar. Insoniyat tarixidagi bu bog‘liqlik iqtisodiy 
taraqqiyotning ob’ektivligini belgilaydi, bu esa pirovard natijada ham alohida 
shaxslarning, ham butun jamiyatning irodasi va ongiga bog‘liq bo‘lmagan holda 
sodir bo‘ladi. 
Iqtisodiy qonunlar tarixiy xususiyatga ega. Ishlab chiqaruvchi kuchlarning 
rivojlanish darajasiga qarab iqtisodiy qonuniyatlarning mazmuni, harakat usuli va 
namoyon bo'lish shakllari aniqlanadi. Odamlar bir-biri bilan tarixan belgilangan 
iqtisodiy munosabatlarga kirishadi, ularning faoliyati turli iqtisodiy qonunlarga 
bo'ysunadi. 
Iqtisodiy qonuniyatlarning tabiati va namoyon bo'lish shakllari bevosita ishlab 
chiqarish vositalariga egalik turiga, ishlab chiqarishning real ijtimoiylashuv 
darajasiga, ishlab chiqarish munosabatlari subyektlari o'rtasidagi iqtisodiy 
munosabatlarning xarakteriga bog'liq. Barcha antagonistik ijtimoiy-iqtisodiy 
formatsiyalarda iqtisodiy qonunlar o‘z-o‘zidan harakat qiladi va shaxsni muayyan 
harakatlarga majburlovchi tashqi ko‘r-ko‘rona kuch sifatida namoyon bo‘ladi. 
Iqtisodiy qonunlar o’z mazmuni va muddatiga ko’ra farqlanadi. Umumiy iqtisodiy 
qonunlar barcha ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalarga xosdir. Bularga ishlab chiqarish 
munosabatlarining ishlab chiqaruvchi kuchlarning tabiati va rivojlanish darajasiga 
muvofiqligi qonuni, ijtimoiy mehnat unumdorligini oshirish qonuni, vaqtni tejash 
qonuni va boshqalar kiradi.Bu qonuniyatlar ishlab chiqarishning har bir bosqichida 
turli ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. tarixiy rivojlanish va ularning harakati turli 
iqtisodiy oqibatlar bilan birga keladi. 
Shunday qilib, ibtidoiy jamoa ishlab chiqarish usulidan quldorlik uslubiga 
o'tish davrida ishlab chiqarish munosabatlarining ishlab chiqaruvchi kuchlarning 
tabiati va rivojlanish darajasiga muvofiqligi qonunining amal qilishi ibtidoiy jamoa 

---