Rivojlangan mamlakatlar ta’lim tizimi taraqqiyotining ayrim masalalari

Yaponiyada ta’lim tizimi va xususiyatlari.
Yaponiya ta’limining shakllanishi 1867-1868 yillarda boshlangan. Yaponiya o‘z oldiga ikki vazifani: 1- boyish, 2-g‘arb texnologiyalarini Yaponiya ishlab chikarishiga kiritish masalasini qo‘ydi va bu ishni amalga oshirish uchun birinchi galda ta’lim tizimini tubdan o‘zgartirish kerakligini angladi.
1872 yili “Ta’lim xakida” Qonun qilish qilindi. Bunda yapon ta’limi g‘arb ta’limi bilan uyg‘unlashtirilgan. 1893 yilda kasb ta’limi yo‘nalishidagi birinchi kollej paydo bulgan. 1908 yilda Yaponiya boshlang‘ich ta’limni majburiy 6-yillik qilib belgiladi.
1946 yili qabul qilingan konstitutsiya fuqorolarning ta’lim sohasidagi huquq va burchlarini belgilab berdi. Unda barcha bolalar bepul umumiy ta’lim olishi shart ekanligi kayd etilgan.
Hozirgi zamon yapon ta’lim tizimining tarkibi quyidagicha: bog‘chalar, boshlang‘ich maktab, kichik o‘rta maktab, yuqori o‘rta maktab, oliy ta’lim tizimlariga kiruvchi oliy o‘quv yurtlari. Bolalar yoshlariga qarab 3, 2, 1 yillik ta’lim kurslariga jalb qilinadi. Yaponiyada maktabgacha ta’lim muassasalarining 59,9 foizi xususiy, 40,8 foizi davlatnikidir. Maktabgacha ta’limga Yaponiyada katta e’tibor beriladi, chunki psixologlarning ta’kidlashicha 7 yoshgacha inson bilimlarni 70 foizini, qolgan 30 foizini butun qolgan umri davomida o‘zlashtirar ekan. Maktabgacha tarbiya odatda oiladan boshlanadi. Yapon ayollari uchun onalik har doimgidek birinchi o‘rinda turadi. Ko‘pgina yaponlarning aytishlaricha, bola tarbiyasi-ularning hayotlarining maqsadidir.
Yapon tarbiyachilarini bolalarni kichik guruh (xan)larga bo‘lib o‘qitishlari maktabgacha tarbiyaning asosiy xususiyatlaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Bu guruhlar o‘zlarining stollariga, bolalarning o‘zlari tanlagan shaxsiy nomlariga, (bu bolalarda qarorlar qilishda, o‘zgalar fikrini hurmat qilish, guruh a’zolarini barchasini tashabbuskor bo‘lishga) o‘rgatadi. Bunday usul kichik maktablarda ham, o‘rta maktablarda ham davom etadi. Bu guruhlar o‘rtacha har 5 oyda shakllanib turadi. Yapon bolalariga sinfni boshqarish juda yokadi. Shuning uchun har kuni bolalarning o‘zlari boshqaruvchi tanlaydilar.