Rivojlantirish usullari



Yüklə 0,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/5
tarix14.12.2023
ölçüsü0,75 Mb.
#178726
1   2   3   4   5
Kadamova Mohinur Mamurbek qizi


часть
2
 
«
Научный импульс
»
Февраль
, 202

550 
kiradi.2.Adabiy-ijodiy mavzudagi insholarni yozishda esa,bir tomondan, darsda alohida 
mavzu sifatida olingan ma’lumotlar,ikkinchi tomondan,sinfdan tashqari oʻquvchi 
oʻzlashtirilgan materiallar haqida fikr yuritish talab qilinadi. Birinchi turdagi insholarni 
yozishda oʻquvchining mustaqil fikrlashi nisbatan chegaralangan bo’ladi. Ammo bu 
mulohaza ularda mustaqil fikrlash talab qilinmas ekan, degan xulosaga olib kelmasligi 
lozim. Ikkinchi turdagi insholarda oʻquvchining mustaqilligi yorqinroq seziladi.Chunki ularni 
yozishda o’quvchining mavzuga munosabati yetakchi ahamiyat kasb etadi.3.Erkin insholar 
bevosita adabiyot darslarida qayd etilmagan mavzularda yoziladi. Oʻquvchilar oʻzlari 
yoqtirgan mavzularda erkin tanlagan holda yozishi mumkin. Masalan: Orzular, kasb 
tanlash, Vatan haqida va yana boshqa mavzular yoritib berilishi mumkin.O’quvchilar insho 
yozish malakasini hosil qilishlari davomida mavzu, reja, epigraf, tezis, dalil kabi 
terminlarning ma’nosini ham oʻzlashtirib olishlari kerak.Insho 1-sinfda kichik og’zaki 
axborot yoki oddiy hikoyadan boshlanib,sinflar yuqori borgan sari o’quvchini o’z fikrini 
ifodalashga o’rgatadigan,o’quvchi shaxsini shakllantirshga xizmat qiladigan,aqlini peshlab 
dunyoqarashini kengaytiradigan,tafakkurini tiniqlashtiradigan,nazarini ziyratlashtiradigan 
ta’lim-tarbiyaviy ahamiyatga ega bo’lgan ish turiga aylanib boradi.Insho bola shaxsini 
shakllantirishda 
g’oyat 
samarali 
vosita 
bo’lib,his-hayajon 
uyg’otadi,aqliy 
mustaqillikka,fikrlashga,ko’rgan-kechirganlari va o’zlashtirganlarini baholashga,voqea-
hodisalar o’rtasidagi sabab-natija bog’lanishini topishga,ularni qiyoslashga,xulosa 
chiqarishga o’rgatadi.Insho o’quvchini o’z fikrini tartibga solishga yo’naltiradi.Insho yozish 
va og’zaki hikoya qilish darsda ilgari bajarilgan ishlarning yakunidir.Inshoning darsdagi 
umumlashtiruvchilik roli bog’lanishli nutq sohasidagi ko’nikmalarni egallash me’yoriga 
qarab ortib boradi.Insho yozish uchun 2-sinfda,odatda,bir dars,ammo zarur bo’lib 
qolsa,ikkinchi darsdan 15-20 daqiqa,3-4 sinflarda bir yoki bir yarim dars,ayrim vaqtlarda 2 
darsgacha ajratiladi.O’quvchilarni insho yozishga yo’naltirish bugungi kunda ham 
umumta’lim 
maktablari 
o’qituvchilari 
oldida 
turgan 
asosiy 
vazifalardan 
hisoblanadi.Boshlang’ich sinflarda yozdiriladigan insholarning muhim turlaridan biri kichik 
yoshdagi o’quvchilarning hayotiy tajribasiga asoslangan insholardir.Insho ijodiy ishning eng 
yuqori shakli bo'lib, maktabda alohida o'rin tutadi; barcha nutqqa oid mashqlar m a’lum 
mazmunda inshoga bo'ysunadi. Insho 1-sinfda kichik og'zaki axborot va ehtirosli hikoyadan 
boshlanib, o'z fikrini ifodalashga, o'quvchi shaxsining tashkil topishiga xizmat qiladigan, 
ta’lim-tarbiyaviy ahamiyatga ega bo'lgan jiddiy rejali aqliy ishga aylanadi. Insho shaxsni 
shakllantirishda foydali vosita b o iib , his-hayajon uyg'otadi, aqliy mustaqillikka, fikrlashga, 
ko'rgan-kechirganlari va o'zlashtirganlarini baholashga, kuzatuvchanlikka, voqea-hodisalar 
o'rtasidagi sabab-natija bog'lanishni topishga, ularni qiyoslashga, xulosa chiqarishga 
o'rgatadi. Insho fikrni tartibga soladi, o'quvchilarda o'ziga, o'z kuchi va imkoniyatiga 
ishonch tug'diradi. Insho — ijodiy ish bo'lib, u o'quvchidan faollik, qiziqish, fikr biidirishni 
talab qiladi. Material tayyorlash, uni tartibga solish, insho kompozitsiyasi va rejasi haqida 
o'ylash, mantiqiy bog'lanishni belgilash, so'z, so'z birikmasini tanlash, gap tuzish va uni 
o'zaro bog'lash, imloni tekshirish kabi barcha murakkab ishlar o'quvchidan aqliy kuchini 


Международный
научный
журнал

7
(100), 
Yüklə 0,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin