Rivojlantiruvchi mashqlar tipologiyasi

Pedagogik ta’lim klasteri: muammo va yechimlar 
Pedagogical Education Cluster: Problems and Solutions 
Кластер педагогического образования: проблемы и решения 
Chirchik, Uzbekistan 435 International Conference 
vaziyatlari uchun tayyor sintagmalar bo'lishi kerak. Nutqlar faqat bitta so'zdan 
iborat bo'lishi mumkin va odatiy bo'lishi kerak. 
Ushbu maqolaning maqsadi - nutq qobiliyatlarini chet tilini o'qitishda 
ko'maklashadigan muhim ko'nikmalardan biri sifatida tavsiflashdir. Asosiy 
maqsad- o'z-o'zidan va ravon gapirish uchun, tarjima qilingan tilda to'g'ri 
qo‟llashni o'rganish kerakligini isbotlashdir. Gapirish - bu psixologik va jismoniy 
jarayonlarni o'z ichiga olgan murakkab faoliyat. O'qituvchi sifatida muvaffaqiyat 
qozonish uchun, o'quvchilarda tilni qayta ishlash jarayonlarini rivojlantirish kerak. 
Bu o'quvchilarni birinchi navbatda nutq haqida xabardor qiladi. Sinfda so'zlash 
uchun doimo vaqt va makon yaratilishi kerak. O'quvchilar suhbatlar va 
munozaralarga odatlanib, uni tabiiy narsa sifatida qabul qilishlari uchun ma'lum bir 
tartib paydo bo'lishi kerak, chunki darslikdagi dialoglar suhbatlarni sun'iy 
ko'rinishga olib keladi. Talabalardan xato qilmasdan gapirishni talab qilmaslik 
kerak. O'qituvchi sifatida talabalar orasida to'siqlar va qo'rquv bilan gapirmasdan, 
erkin gapirishga intilish kerak. Shuning uchun har doim ijobiy fikrlar bildirilishi va 
o'quvchilar rag‟batlantirilishi kerak. Fikr-mulohaza erkin bayon etish, tarjima 
qilingan tilda uni qabul qilish sinfda haqiqiy muloqotni yaratadi, o'qituvchi va 
talaba o'rtasidagi munosabatlarni yaxshilaydi va ijobiy ish muhitini yaratadi. 
Sinfda muloqotni rivojlantirishda iloji boricha tez-tez og'zaki sinovlar 
o'tkazish kerak. Lug'at va grammatika har doim ham yozma ravishda tekshirilishi 
shart emas, aksincha ular suhbat vazifasi sifatida tekshirilishi kerak. Nutq 
qobiliyatini rivojlantirish uchun mashqlarning yagona tipologiyasi mavjud emas. 
Nutq vositalarining doirasi keng va xilma-xil bo'lishi, o'quvchilar doimo tayyor 
sintagmalarga ega bo'lishlari kerak. Natijada ular yordamida qiyin suhbat 
sharoitida ham yo'l topa oladilar. Ilg'or guruhlar uchun iloji boricha simulyatsion, 
rivojlantiruvchia mashqlarni bajarish maqsadga muvofiqdir.