Robototexnikada dasturlash

Asosiy qism. 
2.1) Fotodiodlar. 
Fotodiodlar, yorug‘lik energiyasini elektrik sinalga o‘girish uchun ishlatiladigan yorug‘lik 
detektorlardir. Ularning asosiy xususiyati, yorug‘likning intensivligini o‘qish va elektrik sinalga 
aylantirish imkoniyatini berishidir. Fotodiodlar, yorug‘lik energiyasini qabul qilib, elektrik sinalni 
yaratish uchun nisbatan tez va ishonchli bo‘lganlar. 
Fotodiodlar, yorug‘lik tufayli olgan elektronlar sonini o‘zgartiradi. Biror yorug‘lik tufayli 
fotodiodga to‘silganida, fotodiodda elektrik voltajida o‘zgarish yuz beradi. Bu o‘zgarish, fotodiodning 
yorug‘lik intensivligini o‘qishga imkon beradi. 
Fotodiodning ishlab chiqarilishi uchun, n-turi va p-turi yorug‘lik nurlarining bir-biriga burgan p-
n birliklari ishlatiladi. Yorug‘lik tomoshabinlarining bir-biri bilan qoshilishi natijasida elektronlar va 
yo‘qotishlar fotodiodning faolligi va o‘zining elektrik xossalari o‘zgartiriladi. 
Fotodiodlar, yorug‘likning barcha spektrumini o‘qishlari mumkin, ammo ba’zi fotodiodlar 
mahsulotlashganida ma’lum bir yorug‘lik spektrumiga maxsuslik qilinadi. Bunday fotodiodlar, 
infrayorug‘lik, yorug‘lik yoki ultrayorug‘lik spektrumlarni o‘qish uchun ishlatiladi. Fotodiodning 
spektral javobining eng yuqori bo‘lgan nuqtasi, fotodiodning o‘qish spektrumining eng kuchli bo‘lgan 
nuqtasini ifodalaydi. 
Fotodiodlar, bir nechta sohalarda keng qo‘llaniladi. Ular robotexnika, avtomatlashtirilgan 
tizimlar, optik kommunikatsiya, yorug‘lik sensorlari, energetika sohasi, tashqi va ichki tizimlarni 
boshqarish, fotosellarga asoslangan tizimlar va boshqa ko‘plab sohalarda ishlatiladi. Fotodiodlar, katta 
darajada ishonchli va ishlovchi yorug‘lik detektorlari sifatida taniladi. 
2.1.1-rasm. Fotodiod. 

---

2.2) Fotorezistorlar. 
Fotorezistorlar, yorug‘lik intensivligini o‘qish uchun ishlatiladigan elektrik rezistorlardir. 
Ularning rezistivliği, yorug‘lik intensivligi bilan bog‘liq holatda o‘zgaradi. Yorug‘lik intensivligi 
oshganda, fotorezistorning rezistansi kamayadi, va yorug‘lik intensivligi kamayganda, rezistansi oshadi. 
Fotorezistorlar, semikonduktor materiallardan (masalan, kadmium-sulfid yoki selenid) ishlab 
chiqariladi. Bu materiallarning strukturasida, yorug‘lik energiyasidan ta’sir olgan elektronlar va 
yo‘qotishlar bor. Yorug‘lik ta’siri bilan, bu elektronlar energetik holatidan bir joyga o‘tadi, shuningdek, 
yorug‘lik yo‘qotishlari esa energetik holatga tushadi. Bu holatdagi o‘zgarish rezistansi o‘zgartiradi. 
Fotorezistorlar, bir o‘zgaruvchili rezistor shaklida ishlatiladi. Odatda, fotorezistorlar aylanib 
o‘rganadigan bir qismi bo‘lib, elektrik tizimida o‘rnatilgan bo‘ladilar. Yorug‘lik ta’siri bilan 
fotorezistorning rezistansi o‘zgaradi va bunaqa o‘zgarish elektronik tizimga kiritilgan bo‘lsa, elektrik 
sinalni o‘zgartirishi mumkin. 
Fotorezistorlar, yorug‘lik intensivligini o‘qish uchun juda keng sohalarda qo‘llaniladi. Ularning 
bir nechta amaliyotlari mavjud, masalan: 
1. Yorug‘likni o‘qish: Fotorezistorlar, yorug‘lik intensivligini o‘qish uchun ishlatiladi. Bu, 
avtomatik tizimlarda yorug‘lik darajasini o‘rganish, otomatik yorug‘lik boshqaruv tizimlarida ishlatish, 
yorug‘likni boshqarish uchun qo‘llaniladi. 
2. Optik sensorlar: Fotorezistorlar, ob’ektlarni aniqlash va ob’ektlarning yorug‘lik intensivligini 
hisobga oluvchi optik sensorlar sifatida ishlatiladi. 
3. Energetika sohasi: Fotorezistorlar, energiya sarmoyalarni boshqarish, yorug‘likning 
bo‘laklarga solishini va boshqa energetika tizimlarini boshqarish uchun foydalaniladi. 
Fotorezistorlar, ishonchli va ishonchsiz ishlaydigan yorug‘lik detektorlari sifatida ma’lum 
qilinadi. Ularning egilishini, qurilish niyati, yorug‘likning spektral javobi va boshqa xususiyatlari, 
ularning qo‘llanilish sohasiga qarab o‘zgaradi. Fotorezistorlar, robotexnikada, avtomatlashtirilgan 
tizimlarda, optik kommunikatsiya, yorug‘lik sensorlari va boshqa ko‘plab sohalarda ishlatiladi. 
2,2,1-rasm.