Robototexnikada dasturlash

---

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI 
MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI MILLIY UNIVERSITETININIG 
JIZZAX FILIALI 
 
 
 
AMALIY MATEMATIKA FAKULTETI 
 
«KOMPYUTER ILMLARI VA DASTURLASHTIRISH» kafedrasi 
 
“ROBOTOTEXNIKADA DASTURLASH” FANIDAN 
1-MUSTAQIL ISH 
Mavzu :
"Robotexnikada fotodiodlar, fotorezistorlar va fototranzistorlarni 
qo‘llash" Bajardi: “KIDT” yoʻnalishi 3-kurs 10,21-guruh talabasi 
Abduvaliyev B.SH 
Tekshirdi
:
Jomurodov D.M.
 
 
 
Jizzax-2023 

---

Reja: 
1.Kirish. 
2.Asosiy qism. 
2.1) Fotodiodlar. 
2.2) Fotorezistorlar. 
2.3) Fototranzistorlar. 
3.Yakuniy qism. 
3.1)Xulosa. 
3.2)Foydalanilgan adabiyotlar. 
 
 

---

Kirish. 
Robotexnika, robotik tizimlarni ishlab chiqish va boshqarishga doir multidisiplinli fanlar va 
texnologiyalardan iborat bo‘lgan soha hisoblanadi. Fotodiodlar, fotorezistorlar va fototranzistorlar esa 
robotexnikada yorug‘likni algash, noaniqlik darajasini o‘qish va yorug‘lik bilan bog‘liq mavjudotlarni 
boshqarish uchun ishlatiladigan optik sensorlar sifatida foydalaniladigan elektronik komponentlardir. 
Fotodiodlar: Fotodiodlar, yorug‘lik energiyasini elektrik sinalga aylantirish uchun ishlatiladigan 
yorug‘lik detektorlardir. Robotexnikada fotodiodlar, robotlarning yorug‘likni algash, ob’ektlarni 
aniqlash, navigatsiya va qora chiziq yoki shakllarni tanlash, yorug‘lik bilan bog‘liq holatlarni boshqarish 
va boshqa optik vositalar bilan integratsiya qilish uchun qo‘llaniladi.
Fotorezistorlar (Light-dependent resistor/LDR): Fotorezistorlar, yorug‘lik intensivligini o‘qish 
uchun ishlatiladigan elektrik rezistorlardir. Fotorezistorlar, yorug‘likning intensivligi o‘zgarib, elektrik 
rezistansini o‘zgartiradi. Robotexnikada fotorezistorlar, robotlarning yorug‘lik intensivligini o‘qish, 
avtomatlashtirilgan tizimlarda yorug‘likni boshqarish, turli sensorlar va tizimlarning optimallashtirilishi 
uchun foydalaniladi. 
Fototranzistorlar: Fototranzistorlar, fotodiod va tranzistorning bir qatorining birlashtirilgan 
versiyasi sifatida ishlatiladigan optik sensorlardir. Fototranzistorlar, yorug‘likni qabul qilib, 
amplifikatsiya qilish va elektrik sinalga aylantirish uchun ishlatiladi. Robotexnikada fototranzistorlar, 
yorug‘likni algash, yorug‘lik intensivligini o‘qish, ob’ektlarni aniqlash, robotlarni navigatsiya qilish, 
avtomatlashtirilgan tizimlarda yorug‘likni boshqarish va boshqa optik vositalar bilan integratsiya qilish 
uchun qo‘llaniladi. 
Bundan tashqari, fotodiodlar, fotorezistorlar va fototranzistorlar robotlar, robotik sensorlar, optik 
kommunikatsiya tizimlari, energetika sohasi, avtomatlashtirilgan tizimlar, elektronika va boshqa 
sohalarda yorug‘likni algash, noaniqlik darajasini o‘qish va yorug‘lik bilan bo o’liq jarayonlarni 
boshqarish uchun keng qo‘llaniladi. 
Fotodiodlar, fotorezistorlar va fototranzistorlar elektronika sohasidagi asosiy komponentlardan 
biridir. Ularning tarixiy paydo bo‘lishi quyidagicha: 
1. Fotodiodlar: Fotodiodlar 20-asrning boshlarida paydo bo‘lgan. 1950-yillarda Bell Laboratories 
elektronik komponentlarning yorug‘likni algash uchun ishlatilishi mumkin bo‘lganligini aniqladi. 
Fotodiodlar, yorug‘lik sinyallarini elektrik sinalga aylantirish uchun to‘g‘ri o‘zgarishlarni qilish 
imkoniyatini berdi. 
2. Fotorezistorlar: Fotorezistorlar, 20-asrning oxirida (1950-1960-yillar) paydo bo‘lgan. Bu 
komponentlar, yorug‘lik intensivligini o‘qish uchun ishlatiladi. Fotorezistorlar, fototsellarni ishlatib 
yorug‘lik energiyasini elektrik sinalga aylantirishni o‘rganishga asoslangan. 
3. Fototranzistorlar: Fototranzistorlar, fotodiod va tranzistorning birlashtirilgan versiyasi sifatida 
20-asrning oxirida (1960-1970-yillar) paydo bo‘lgan. Fototranzistorlar yorug‘likni qabul qilib, 
amplifikatsiya qilish uchun tranzistorni ishlatadi. Bu komponentlar, yorug‘likni amplifikatsiya qilish va 
elektrik sinalga aylantirishni oshirish uchun ishlatiladi. 
Shunga asosan, fotodiodlar, fotorezistorlar va fototranzistorlar elektronik komponentlardir, 20-
asrning boshlaridan oxiriga qadar tarixiy ravishda paydo bo‘lganlar. Ularning yorug‘likni o‘qish va 
elektrik sinalga aylantirish imkoniyatlaridan foydalanish, optik va elektronik sohalarda keng 
qo‘llaniladigan muhim vositalar bo‘lib kelmoqda. 

---