S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

m
va 
m'
mos kelsa, raqamli imzo haqiqiy hi­
soblanadi. Aks holda, imzo qalbakilashtirilgan, yoki axborot maz- 
muni o‘zgartirilgan bo‘ladi.
Elektron raqamli imzo tizimining prinsipial jihati - foyda- 
lanuvchining elektron raqamli imzosini uning imzo chekishdagi 
maxfiy kalitini bilmasdan qalbakilashtirishning mumkin emasligidir. 
Shuning uchun imzo chekishdagi maxfiy kalitni ruxsatsiz foydala- 
nishdan himoyalash zarur. Elektron raqamli imzoning maxfiy kali- 
tini, simmetrik shifrlash kalitiga o‘xshab, shaxsiy kalit elituvchisida, 
himoyalangan holda saqlash tavfsiya etiladi.
Elektron raqamli imzo - imzo chekiluvchi hujjat va maxfiy 
kalit orqali aniqlanuvchi noyob sondir. Imzo chekiluvchi hujjat 
sifatida har qanday fayl ishlatilishi mumkin. Imzo chekilgan fayl 
imzo chekilmaganiga bir yoki bir nechta elektron imzo qo‘shilishi 
orqali yaratiladi.
117

---

Qabul qilingan 
xabar
5.21-rasm. Elektron raqamli imzoni tekshirish sxemasi.
Imzo chekiluvchi faylga joylashtiriluvchi elektron raqamli im­
zo imzo chekilgan hujjat muallifini identifikatsiyalovchi qo‘shimcha 
axborotga ega. Bu axborot hujjatga elektron raqamli imzo hisob- 
lanmasidan oldin qo‘shiladi. Har bir imzo quyidagi axborotni o‘z 
ichiga oladi:
- imzo chekilgan sana;
- ushbu imzo kaliti ta’sirining tugashi muddati;
- faylga imzo chekuvchi shaxs xususidagi axborot (F.I.Sh., 
mansabi, ish joyi);
- imzo chekuvchining indentifikatori (ochiq kalit nomi);
- raqamli imzoning o‘zi.
Asimmetrik shifrlashga o‘xshash, elektron raqamli imzoni 
tekshirish uchun ishlatiladigan ochiq kalitning almashtirilishiga yo‘l 
qo‘ymaslik lozim. Faraz qilaylik, niyati buzuq odam 
n
abonent 
В
kompyuterida saqlanayotgan ochiq kalitlardan, xususan, abonent 
A
ning ochiq kaliti ^ d a n foydalana oladi. Unda u quyidagi 
harakatlarini amalga oshirishi mumkin:
- ochiq kalit 
K a
saqlanayotgan fayldan abonent 
A
xususidagi 
indensifikatsiya axborotini o‘qishi;
- ichiga abonent