S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

Natriy asosidagi xemosorbentlar bilan absorbsiyalash 
asosan 
quyidagi jarayonlar yordamida olib boriladi.
N a C 0 3 + S 0 2 = N a2S 0 3 + C 0 2
Na2S 0 3 + S 0 2 + H20 = 2 N a H S 0 3
S 0 2 + N aH S 0 3 + N a2S 0 3+ H 30 = 3 N aH S 0 3
N aH S 03 + ZnO = Z n S 0 3 + NaOH
Hosil bo‘lgan Z n S 0 3 quyidagi reaksiyaga muvofiq kuydiriladi.
Z n S 0 3= Z n 0 + S 0 2 
S 0 2 sulfat kislotasiga yoki oltingugurtga aylantiriladi, ZnO esa 
jarayonga qaytadan beriladi.
Qo‘sh ishqorli usulda 
S 0 2 ni absorbsiyalash uchun natriy, kaliy 
yoki ammoniy tuzlari ishlatilib, ishlatib bo‘lingan absorbentlar kalsiyning 
oksidi yoki karbonat tuzi yordamida regeneratsiyalanadi.
Rekuperatsiya qilinayotgan mahsulot sifatida kalsiy sulfit, gips va 
ular aralashmalari hosil qilinadi.
I ll

---

Regeneratsiyalangan absorbent siklga qaytariladi, kalsiyning tuzlari 
esa ajratib olinadi.
Absorbentning regeneratsiyasi quyidagi reaksiyaga muvofiq olib 
boriladi:
CaO + H20 ± = i Ca(OH)2 
Na2C 0 3 + C a ( O H ) 2 N a 0 H + C a C 0 3 
Na2 S 0 3+ Ca(OH)22 = ? 2NaOH + C aS 04 
S 0 2 va C 0 2 ning konsentratsiyasi ortishi bilan jarayon C aC 0 4 hosil 
bo‘lishi tomoniga siljiydi.
Absorberda qattiq fazali komponentlarning yo‘qligi tufayli uzluksiz 
ishlashi va jarayon yuqori samaradorligi ushbu usulning afzalligidir.
Ammiakli 
usulda S 0 2 ammiakli suv yoki ammoniyning sulfit-bisulfiti 
suvli eritmasi yordamida yutib olinadi.
Absorbsiya jarayoni quyidagi reaksiyaga muvofiq olib boriladi: 
N H 4OH + H2S 0 3 2 = s (NH4)2S 0 3+2H20
(NH4)2 SOj + H2S 0 3 
2 = 5
2 N H 4H S 0 3 
2 (NH4)2S 0 3 + 0 2 
1 = 5
2 (NH4)2S 0 4 
(43)
Absorbent 90°C da bug1 yordamida regeneratsiya qilib olinadi. Suffit, 
bisulfit ammoniy va boshqa tuzlar parchalaganda hosil bo‘layotgan 
S 0 2 ni quritib, tayyor mahsulot sifatida foydalaniladi yoki oltingugurt, 
sulfat kislotasiga aylantirib ishlatiladi.
Yuqori temperaturada quyidagi jarayon boradi:
NH4H S 0 3 + (NH4)2S 0 3 2 = f ( N H 4)2S 0 4 + S + H 20