SahibkarliğİN Əsaslari
Sahibkarlıq fəaliyyətində marketing sistemi
Yüklə 409,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Sahibkarlıq fəaliyyətində marketing sistemi
Marketinq termini ilk d əfə Qərbdə ABŞ-ın iqtisadi ədəbiyyatında XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində təşəkkül tapmışdır. İrəli sürülən marketinq konsepsiyasının əsasını istehsalın ehtiyatlarının ödənilməsi təşkil etmişdir. Bu konsepsiyanın meydana çıxması satış fəaliyyətinin ç ətinləşməsi ilə əlaqədar olmuşdur. Əmtəələrin geniş təkrar istehsalı prosesində yaranmış və davam ed ən böhran konyukturunun tədqiq edilməsini tələb edirdi. Marketinq termini ilk dəfə Q ərbdə ABŞ-ın iqtisadi ədəbiyyatında XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində təşəkkül tapmışdır. İrəli sürülən marketinq konsepsiyasının əsasını istehsalın ehtiyatlarının ödənilməsi təşkil etmişdir. Bu konsepsiyanın meydana çıxması satış fəaliyyətinin çətinləşməsi ilə əlaqədar olmuşdur. Əmtəələrin geniş təkrar istehsalı prosesində yaranmış və davam edən böhran konyukturunun t ədqiq edilməsini tələb edirdi. Marketinq anlayışının mahiyyəti onun qarşısında duran məqsəd və vəzifələrlə mü əyyənləşdirilir. Marketinq yarandığı dövrdən hal-hazırkı dövrə qədər məhsul istehsalının və satışının şərtlərinin müxtəlifliyi ilə əlaqədar köklü dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Marketinqin mahiyy əti və predmeti ilə bağlı mütəxəssislər arasında qəbul edilmiş ümumi yekdil fikir yoxdur. Marketinq - kommersiya f əaliyyətinin müxtəlif aspektlərinin kordinasiya funksiyasını, işgüzar fəaliyyətini bir-birilə qarşılıqlı əlaqədə olan elementlərini, komponetlərini v ə biznes fəaliyyətini əhatə edən baxışlar sistem idir. Marketinqin məqsədi - geniş təkrar istehsal prosesind ə mövcud olan böhrlarını azaltmaqdan, tələb və təklifi balanslaşdırmaqdan ibar ətdir. Marketinqin rolu bilavasitə istehsalçı və alıcı tələbinə uyğun olur, istehsalın həyata keçirilm əsi ilə bağlıdır. Müəssisə və təşkilatlatda marketinq xidmətlərinin güclənməsi ictimai t ələbata uyğun olaraq müxtəlif çeşitli əmtəə assortimenti formalaşdırmağa istiqamətlənmişdir. Burada əsas diqqət əmtəənin xarici görkəminə, istehlak xarakterikaına, satışdan sonrakı xidmət f əaliyyətinə yönəldilir. Buradan belə qənaətə gəlmək olar ki, marketinqin əsas fəaliyyəti konkret istehlakçıya istiqamətləndirməsidir. Marketinq fəaliyyəti ənənəvi və yeni məhsulun bir-biri il ə səmərəli şəkildə uyğunlaşdırılmasma yönəldilir. İdarəetmənin bazar konsepsiyası kimi marketinq qarşısında aşağıdakı vəzifələr durur: - bazarın, o cümlədən alıcıların zövqlərinin onların istəklərinin hərtərəfli və diqqətlə öyr ənilməsi; - istehsalın alıcıların tələbinə uyğunlaşması, onların tələblərinə uyğun olaraq məhsul buraxılması; - mü
əssisənin və firmanın maraqlarına uyğun olaraq bazara və ictimai tələbata təsir göstərməsi; Marketinq qarşısında müəyyənləşdirilən bu vəzifələr onun aşağıdakı funksiyaları vasitəsi ilə h əyata keçirilir: - bazarın kompleks öyrənilməsi və marketinq fəaliyyətinin istiqam ətləndirilməsi; - əmtəə assortimetinin planlaşdırılması; - t ələbatın formalaşdırılması, satışın stimullaşdırılması ilə əlaqədar reklamın və digər tədbirlərin t əşkili; - satış əməliyyatlarının planlaşdırılması; - əmtəələrin hərəkət kanallarının seçilməsi və idarə edilməsi; - alıcılara satışa qədər və satışdan sonrakı xidmətin təşkili; - satış əməliyyatlarının planlaşdırılması; - əmtəələrin hərəkət kanallarının seçilməsi və idarə edilməsi; - alıcılara satışa qədər və satışdan sonrakı xidmətin təşkili; - qiym ət siyasətinin formalaşması. Marketinqin başlıca məqsədi onun istehlakçıya doğru istiqamətləndirilməsidir. Müəssisə, şirkət v ə firmalar istehlakçıların ehtiyaclarını təmin etmək məqsədi ilə fəaliyyət göstərdiyi hallarda t əsərrüfat və kommersiya işlərində müvəffəqiyyət qazana bilirlər.Lakin marketinqin vəzifəsi t əkcə tələbi yüksəltmək deyil, həm də müvafiq hallarda təklifə təsir göstərilməsi prosesindən ibar ətdir.
Marketinq termini ingilis dilind ə market sözündən olub, satış bazarı sferasında fəaliyyəti əhatə edir. Ona gör ə də marketinq geniş anlayış olub hər şeydən əvvəl iqtisadi fəaliyyət sistemidir. Marketinqi xarakteriz ə edən ən mühüm cəhətlərdən biri də onun bir tərəfdən istehsala yön əldilməklə buraxılmış məhsulu istiqamətləndirməklə bazarın, tələbatın, alıcının və onun zövqünün diqq ətli və hər- tərfli öyrənilməsini əhatə edir. İkinci tərəfdən isə marketinq bazara, mövcud t ələbə və istehlakın formalaşdırılmasına fəal təsiri özündə əks etdirir. Marketinqi xarakteriz ə edən ən mühüm cəhətlərdən biri də onun bir tərəfdən istehsala yön əldilməklə buraxılmış məhsulu istiqamətləndirməklə bazarın, tələbatın, alıcının və onun zövqünün diqq ətli və hər- tərfli öyrənilməsini əhatə edir. İkinci tərəfdən isə marketinq bazara, mövcud t ələbə və istehlakın formalaşdırılmasma fəal təsiri özündə əks etdirir. Sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə alıcılar yaradıcı əməyin ən başlıca məhsuldar qüvvəsi hesab edilir. İşçinin əməyi yüksək ixtisaslı olmaqla, onun hazırladığı məhsul cəmiyyət üçün lazımlı və yüksək keyfiyy ətli və aşağı istehsal xərcləri hesabına başa gəlmişsə belə həmin istehsal edilmiş məhsul öz alıcılarını tapmırsa və son istehlaka yönəldilmirsə, 0 qeyri-məhsuldar hesab edilir. Məhsulun istehsalçısı ilə həmin məhsulun alıcısı arasında əlaqə, daha doğrusu onların bir-birlərini tapması ilk növb ədə marketinq fəaliyyəti ilə xarakterizə edilir. Beləliklə, marketinq özlüyündə mübadilə vasit əsi ilə xarakterizə edilir. Beləliklə, marketinq özlüyündə mübadilə vasitəsi ilə ehtiyacların v ə istehlakın ödənilməsinə yönəldilmiş insan fəaliyyətini əks etdirir. Bu baxımdan marketinq prosesi aşağıdakı əsas anlayışları: ehtiyac, tələbat, əmtəə, mübadilə, alqı-satqı əməliyyatları və bazarları özlüyündə əks etdirir. Marketinqin əsasını ilk növbədə insanların ehtiyaclarının öyr ənilməsi təşkil edir. İnsanların ehtiyacları çoxsahəli və mürəkkəb xarakter daşıyır. İnsanların ehtiyacları çoxsahəli və mürəkkəb xarakter daşıyır. İnsanların ərzaq məhsullarına, geyimə, elektirik v ə yanacaq,məhsullarına, təhlükəsizliyə oldan fərdi ehtiyacları bu proseslərə daxildir. Bazar iqtisadiyyatına keçmiş inkişaf etmiş dünya ölkələrinin tarixi təcrübəsi göstərir ki, marketinqin əsasını bilavasitə əmtəə istehsalı, bazarın tədqiqi, kommunikasiyaların formalaşması və inkişaf etdirilməsi, yük daşınmasının təşkili, qiymətlərin müəyyənləşdirilməsi v ə servis xidmətin təşkili ilə əlaqədar proqramın işlənib hazırlanması təşkil edir. Marketinq f əaliyyətində bir qayda olaraq məhsul satıcısının və alıcının əsas kütləsi daha çox xüsusi çəkiyə malik olur. Ev t əsərrüfatlaI I xüsusi marketinq fəaliyyəti həyata keçirir. Marketinq konsepsiyası - sahibkarlıq fəaliyyətinin təşkilində tarixi baxımdan nisbətən yeni konsepsiyadır. Bu konsepsiya firmanın öz məqsədlərinə nail olması, bazarın ehtiyatlarının vo t ələbatının müəyyənləşdirilməsi, bazarda rəqabət aparan digər firmalarla müqayisədə tələbatın daha s əmərəli və məhsuldar təmin edilməsi ilə sıx bağlıdır. Müəssisə və firmaların m əqsədlərinə nail olması bazarın ehtiyatlarının və tələbatının müəyyənləşdirilməsindən və h əmçinin tələbatın bazarda rəqabət aparan digər firmalarla müqayisədə daha məhsuldar və əlverişli vasitələrlə təmin edilməsindən asılıdır. Çox zaman kommersiya səylərinin intensivl əşdirilməsi satıcının ehtiyatları üzərində, marketinq konsepsiyası isə alıcının ehtiyatları üz ərində qurulur. Marketinq f əaliyyət göstərən bütün sistemlər kimi öz istiqamətlərinə, metodlarına və əsaslanma v əzifələrinə malikdir. Marketinq istehsalçıları məhsulun assortimenti və keyfiyyəti ilə bağlı t ədbirlərinə hazırlanıb həyata keçirilməsini, qiymətlərin formalaşmasını, satışın və kommersiya əlaqələrinin təşkili özündə birləşdirir. Marketinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi zamanı tətbiq edil
ən metodlara uçot, modelləş- nıə, proqnozlaşma, layihələşmə və korrektivləşmə (düzəliş) daxildir. Marketinq sismemi aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsini nəzərdə tutur; - bazarın kompleks öyrənilməsi; - potensial t ələbatın və təmin edilməmiş tələbatın (istehlakın) aşkar edilməsi; - əmtəə assortimentinin və qiymətlərin planlaşdırılması; - yaranmış tələbatın tam təmin edilməsi üçün tədbirlərin işlənib hazırlanması; - satışın planlaşdırılması və həyata keçirilməsi; - istehsalın təşkili və idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlərin işlənib hazırlanması. Marketinq iqtisadi m əqsədlərə malik olub, istehlakçılann və əmtəə istehsalçılanmn iqtisadi maraqlarının balanslaşdınimasına yönəlir. İqtisadi və sosial proseslərdə olan qarşılıqlı asılılıq marketinq prosesl ərinin fəalaşmasına gətirib çıxarmışdır. Marketinq proseslərinə tədricən iqtisadi sosial v əzifələr daxil olur. Marketinq idar əetmə fəaliyyətinin bir növü olub, istehlakçıların araşdırılması və onların təmin edilm
əsi yolu ilə istehsalın və ticarətin genişləndirilməsinə təsir göstərir. Marketinq fəaliyyəti ıstehlakçıların məhsul əldə etməsi məqsədi ilə istehsal imkanlarını və məhsul, xidmətlərin realaşdirilması bir-biri ilə əlaqələndirir. Firmalar öz f əaliyyətlərini marketinq prinsipləri əsasında qurur, məhsulların istehsalı və bazarın marketinq t ədqiqatları əsasında həyata keçirilməsi ilə bağlı tədbirlər hazırlayırlar. Bu baxımdan marketinq ə iki aspektdən yanaşılır: - birincisi, bazarın tələbatının dəyişməsinə aktiv uyğunlaşma strategiyası və taktikasına istiqam ətlənmiş sistem; - ikincisi, istehsalçının, əmtəə, qiymət, reklam və satış elementlərindən istifadə etməklə bazarda müvafiq f əaliyyəti. Marketinqin əsas prinsipləri istehsalın son nəticələri və istehsalın istehlakçının real tələblərinə uyğunlaşdırılması ilə əlaqədardır. Marketinqin əsas prinsipləri aşağıdakı məqsədlərin yerinə yetirilm
əsinə istiqamətlənməlidir: - bazarı təhlil etmək, bu və ya digər məhsula olan istehlak tələbinin vəziyyətini və dinamikasını öyr ənmək, elmi-texniki, istehsal və təsərrüfat qərarlarının hazırlanması və qəbul edilməsi prosesind ə əldə edilmiş informasiyalardan istifadə etmək; - mü əssisənin fəaliyyətinin səmərəliliyini yüksəltmək məqsədi ilə bazarın tələbinə maksimum uyğunlaşmaq; Marketinqin başlıca prinsipləri sahibkarlıq, təsərrüfat, istehsal və s.istehlak fəaliyyətini özündə birl əşdirən məqsədli istiqamət kompleksləşdirilməsi təmin edilməsi ilə bağlıdır. Marketinqin kompleksliyi o dem əkdir ki, marketinq prinsipindən təsərrüfat fəaliyyətindən sistemli şəkildə istifad ə edilsin. Marketinqin fəaliyyətinin tətbiqinin səmərəliliyi o halda təmin edilə bilər ki, o sosial-ictimai qaydada h əyata keçirilsin. Satış praktikası göstərir ki, ayrı-ayrlıqda marketinq f əaliyyətinin tətbiqi müsbət nəticə verə bilməz. Yüklə 409,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|