Sahifa 1 Radioaktivlik, radionuklidlar va nurlanish

Sahifa 240

Radiatsiya kasalligi tanani ionlash ta'sirida paydo bo'ladi
ruxsat etilgan maksimaldan oshadigan dozalarda nurlanish. Bor
odamda fulminant, o'tkir, subakut va surunkali lu bo'lishi mumkin
gematopoetik organlarning shikastlanishi bilan namoyon bo'ladigan chaynash kasalligi,
asab tizimi, oshqozon-ichak trakti va boshqalar.
Radiatsiya ta'sirining bitta nurlanish dozasi bilan,
radiatsiya kasalligi rivojlanishi bilan xavfli bo'lib, 1 Sv ta'sir qilish uchun tengdir,
va mahalliy 10 Sv uchun. Uzoq muddatli ta'sir qilishning ARS vaqtlari bilan
1 + 1,5 Sv dozalarda ishlab chiqariladi. O'limning eng muhim natijasi
yuqori dozadagi nurlanish ta'sirida hujayralarga zarar etkazish rivojlanishdir
ALB. Uning patogenezida etakchi rol to'g'ridan-to'g'ri nurlanishga tegishli
tananing muhim tizimlarining hujayralariga zarar etkazish. Bog'liq holda
nurlanish dozasidan boshlab, turli xil tizimlar muhim tizim sifatida ishlaydi
va klinik shaklini belgilaydi. Qaysi tizim tanqidiy bo'lib chiqadi
uning radio sezgirligi darajasiga ham, vaqt tezligiga ham bog'liq
o'limga olib keladigan zarar bilan o'lim
ushbu tizim.
Ko'p sonli o'limga olib keladigan zararning boshqa oqibatlari
hujayralar: surunkali nurlanish kasalligi, dermatit, pnevmoniya va
va boshqalar. Kam dozali nurlanishning salbiy ta'siri bilan bog'liq
transmissiv paydo bo'lishi bilan o'limga olib kelmaydigan hujayraning shikastlanishi
genetik apparatga etkazilgan zararni meros qilib olish natijasida
u erda malign neoplazmalar paydo bo'lishi mumkin
yoki ta'sirlangan ota-onalarning avlodlarida genetik anormalliklar.
Radiatsiya kasalligini o'tkir va surunkali deb ajratish mumkin.
O'tkir nurlanish kasalligining og'irligi nurlanish dozasiga bog'liq
niya:
- miya shakli (ta'sirlangandan 3 kun o'tgach> 80 Gy o'lim);
- toksemik shakl (20 + 80 Gy, ta'siridan 7 kun o'tgach o'lim);
- ichak shakli (10 + 20 Gy, intrakratsiya natijasida o'lim 16 + 18 kunda
ichak tarkibidagi mahsulotlarni sication);
- suyak iligi (tipik) shakli - 10 Gy, o'lim darajasi 50%; qochqin
em to'rt bosqichda: birlamchi umumiy reaktivlik bosqichi (birinchi
nohut): ko'ngil aynishi, qusish, bezovtalik, qon bosimining pasayishi
niya, neytrofilik leykotsitoz; aniq klinik ayblov bosqichi
farovonlik: vaziyatning sub'ektiv yaxshilanishi, sonning kamayishi
trombotsitlar; aniq klinik ko'rinishlarning bosqichi: anemiya
osmon sindromi; gemorragik sindrom; infektsiyaning rivojlanishi: pnevmoniya
niya; ichak sindromi; elektrolitlar balansidagi o'zgarishlar; bosqich
tiklanish.
Yutilgan nurlanish dozasi qancha ko'p bo'lsa, shuncha erta kuzatiladi
klinik ko'rinish va u qanchalik xarakterlidir.
Surunkali nurlanish kasalligi (organizmning umumiy kasalligi, vaqtlari
ionlashtiruvchi nurlanishning uzoq muddatli ta'siri natijasida tebranish
271