Samarqand– 2016 Ishning dolzarbligi

B.B.B. texnikasi
AQLIY HUJUMGA O`TILADI
1. Lazerlar yaratilmaganda nima bo`lar edi?
2. Lazerlar sizlar uchun qanday ahamiyatga ega?
Lazer fizikasi tarixini tushuntirishda ZINAMA-ZINA metodi
1913 yilda Daniyalik Nils Bor fotonning nurlanish mexanizmini analiz qilib, o’z postulatlarini e’lon qildi.
1916 yilda Eynshteyn yorug’likning nurlanishi va yutilishi jarayonini kvant mexanikasi nazariyasi nuqtai nazaridan qarab chiqdi.
1927 yilda mashhur ingliz fizigi P. Dirak nurlanishning kvant nazariyasini yaratdi. U yorug’likning nurlanish nazariyasida Eynshteynning spontan va majburiy nurlanishi kabi gipotezalari haqiqatdan ham mavjudligini va o’sha hodisalarning asosiy xususiyatlarini qat’iy isbotladi.
V.A. Fabrikant va F. Butayeva 1939 yilda gazlarda razryad hosil qilib, gazorazryad orqali yorug’lik o’tganda uning kuchayishini tajribada kuzatdi. Yorug’likning kuchayishi majburiy nurlanish hisobidan bo’lishini tajribada aniqladi.
N.G. Basov, A.M. Proxorov va ular bilan bir vaqtda amerikalik Ch. Tauns 1954 – 1955 yillarda 1,27sm to’lqin uzunligini beruvchi, ammiak gazida ishlovchi molekulyar generator mazer asbobini yaratdilar.
VENN DIAGRAMMASI
[Light amplification by stimulated emission of radiation]
[microwave amplification by stimulated emission of radiation]
LAZER TURLARI
Qattiq jismli lazerlar
Gaz lazerlari
Suyuqlik lazerlari
Plazmali lazerlar
KLASTER USULI

Lazerlarning qo`llanish darajalari

Turi (aktiv muhiti)	To`lqin uzunligi	Qo`llanilishi
Geliy - Neon	632,8 nm (543,5; 593,9; 611,8 nm, 1,1523; 1,52; 3,3913 mkm)	Interferometriyada, golografiya, spektroskopiya, shtrix kodlarni o`qishda, optik effektlarni demonstratsiya qilishda va h.k
Argon	488,0; 514,5 nm, (351; 465,8; 472,7; 528,7 nm)	Ko`z pardalarini davolashda, litografiya (nashryot), lazerlarni damlash sistemasi sifatida
Kripton	416; 530,9; 568,2; 647,1; 676,4; 752,5; 799,3 nm	Ilmiy tadqiqot ishlarida va turli hildagi lazerli shoularda
Ksenon	IQ, Optik, UB sohalarda	Ilmiy tadqiqot ishlarida
Azot	337,1 nm (316; 357 nm)	Atmosferaning ifloslanish darajasini tadqiq qilishda, bo`yoq lazerlarini damlashda, tadqiqot ishlarida va o`quv laboratoriyalarida ishlatiladi.
Vodorod ftori	2,7—2,9 mkm (Ftorid vodorod) 3,6—4,2 mkm (ftorid deyteriy)	Impulsli va uzluksiz rejimda juda katta quvvatda TERROVATT sohasida ishlaydi. hozirgi kundagi eng quvvatli lazerlardan biri/ Buni ko`pincha lazer qurollari sifatida va Lazerli termoyadro sintezida qo`llanilinadi.
Kimyoviy lazer kislorod va yod	1,315 mkm	Impulsli va uzluksiz rejimda juda katta quvvatda MEGAVATT sohasida ishlaydi. Buni ko`pincha lazer qurollari sifatida va Lazerli termoyadro sintezida qo`llanilinadi.
Uglekislodli lazer(CO2	10,6 mkm, (9,6 mkm)	Lazerli payvantlash, kesish, hirurgiya
Monooksidli uglerodli Lazer (CO)	2,5—4,2 mkm, 4,8—8,3 mkm	Materiallarga ishlov berishda, fotoakustik spektroskopiya
Eksimer Lazeri	193 nm (ArF), 248 nm (KrF), 308 nm (XeCl), 353 nm (XeF)	Yupqa qatlamlimli yarim o`tkazgichlar olishda, lazerli hirurgiya