Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

 
14.1. Birinchitibbiyyordamningekskursiya 
jarayonidagiahamiyati 
 
Birinchitibbiyyordam
-
to‘satdanshikastlanganvasog‘liginiyo‘qotganinsongasalomatliginivahayotinisaqlas
hgaqaratilganoddiytibbiytadbirlarniifodalaydi. 
Jabrlanuvchiniqutqarishgidtomonidan 
tibbiyyordamniqanchaliktezvato‘g‘riko‘rsatganigabog‘liq bo‘ladi.
Birinchitibbiy 
yordamningmazmunijabrlanganinsongajarohatlangan 
a’zolaridagi 
og‘riqtaassurotinikamaytirish, 
oddiytibbiyyordamuslublariniqo‘llashgavashikastlanganinsonnitezshifoxonagayub
orishdaniboratdir. 
Birinchi 
tibbiyyordamnito‘g‘ritashkillashtirish 
uchunquyidagilarbajarilishizarurdir: 

harbirturistikfirmadabirinchitibbiyyordamko‘rsatishgavagidaptechkasida
saqlanishilozimbo‘lgantibbiyvositalarningmavjudligigajavobgarbo‘lganmas’ulshax
snitayinlash; 

harbirturistikfirmadagidlarnibirinchitibbiyyordamko‘rsatishqoidalarigao‘
qitilishini tashkil etish; 

gidtomonidanko‘rsatilgan 
tibbiy 
yordam 
shifokorkelguniga 
qadar(shifokor o‘rnida emas!) ko‘rsatiladiganyordambo‘lib, quyidagilarni qamrab 

---

279 
oladi: 
jarohat 
joyidanqonketishinivaqtinchato‘xtatish, 
jarohatlangana’zoning(kuygansohani) 
boylami, 
og‘irshikastlanganda 
shusohaniimmobilizatsiyalash 
(a’zoni 
qimirlatmaydigan 
qilish), 
jonlantirishtadbirlarini (sun’iynafasberish, yuraknimassaj qilish) o‘tkazish, 
umumma’lumbo‘lgankasalliklardaog‘riqqoldiruvchi 
va 
boshqadorivositalarinito‘g‘ri 
berish, 
jabrlanuvchinishifoxonagatransportda 
jo‘natish. 
Gidaptechkasida 
(komplektatsiyalashyo‘riqnomasiasosida) 
tibbiyyordamko‘rsatishdalozimbo‘lganbarchatibbiyvositalarbo‘lmog‘ishart. 
Gidekskursiyajarayonida jabrlangan insonga birinchi tibbiy yordamni tezda 
ko‘rsatishi uchun u eng avvalo insondagi hayot va o‘lim belgilarini anglay olishi 
shart. 
Insondagihayotbelgilari quyidagilarda namoyon bo‘ladi: 

gid 
jabrlanuvchining 
yurakurishini 
ko‘krakqafasiningchapsohasigaqo‘lkaftiniqo‘yibyokiqulog‘ibilaneshitibaniqlaydi; 

pulsni bilakningichkisohasidan, bo‘yindanpaypaslabaniqlaydi; 

nafasolishmavjudliginianiqlashko‘krakqafasiningharakatiga,og‘iz yoki 
burunga 
oynachaniushlab 
namlanishigaqarab 
yoki 
burungayaqinlashtirilganpaxtatolasiningharakatigaqarabaniqlaydi; 

ko‘zqorachig‘iningyorug‘likkareaksiyasiga, 
ya’ni 
ko‘zgayo‘naltirilganyorug‘likkako‘zqorachig‘ikeskintorayishiorqalianiqlaydi. 
Hayotbelgilariningmavjudligi, 
jabrlanuvchigazudlikbilantibbiyyordamko‘rsatib,uninghayotinisaqlashmumkinligid
andalolat beradi. 
Insonlarda kliniko‘lim
5-7 daqiqadavometib, bundainsonnafasolmaydi, 
yurakqisqarishlarikuzatilmaydi, 
biroqto‘qimalardaqaytmasjarayonbelgilarihalimavjudbo‘lmaydi. 
Budavrdaorganizmnihalihayotgaqaytarishmumkin 
bo‘ladi.8-10 
daqiqao‘tgach
biologiko‘lim
jarayoniqaydetiladi. 

---

280 
Bufazadajabrlanuvchihayotinihayotiymuhima’zolarimiyada, 
yurakda, 
o‘pkadaqaytmasjarayonsodirbo‘lganligisabablisaqlabqolishmumkinbo‘lmaydi.