Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

Nazorat va mulohaza savollari.

1. 
   Tovarlarni tarqatish xususiyatlari nimalardan iborat?
   
2. 
   CHakana savdo va ulgurji savdoni mazmunini izohlab bering.
   
3. 
   Savdoda vositachini tanlash qanday amalga oshiriladi?
   
4. 
   Sotish tarmog’ini shakllantiruvchi omillarga nimalar kiradi?
   
5. 
   «Merchendayzing» siyosati deganda nimani tushunasiz?
   
6. 
   Savdo qilishning qanday yangi turlari va uslublarini bilasiz?
   
7. 
   Taqsimlash kanallari necha bosqichdan iborat?
   
8. 
   Savdo avtomatlari orqali tovar sotish deganda nimani tushunasiz?
   

12- MAVZU. KOMMUNIKATSIYa SIYoSATI

1. 
   Talabni shakllantirish va sotishni rag’batlantirishning mohiyati.
   
2. 
   Xaridorlarga va sotuvchilarga ta’sir etish uslublari.
   
3. 
   Kommunikatsiya siyosatining mohiyati, mazmuni va maqsadlari.
   
4. 
   Marketing kommunikatsiyasi kompleksi va unda reklamaning o’rni.
   

12.1. Talabni shakllantirish va sotishni rag’batlantirishning mohiyati
Tovarni sotib olishda insonlar ma’lum ehtiyojlarini qondirishni nazarda to’tadi. SHu sababli tovarning sifat ko’rsatkichlari to’g’risida axborot zarur. Bozorga kirish firma uchun mas’uliyatli davr, uning tovarlari haqida hali ma’lumotlar berilmagan. Bo’lajak iste’molchi quyidagi axborotlarni olishi shart:

• 
  tovarning borligi va sotilish joyi;
  
• 
  qaysi ehtiyojlarni qondirishga qaratilganligi;
  
• 
  iste’mol qiymatining asosiy ko’rsatkichlari;
  
• 
  xaridorlarni ko’niktirmay qolgan holda ularning ximoya qilish kafolatlari.
  

Bulgusi xaridorlarga axborotlar yetkazish uslublari quyidagilar:

1. 
   Reklamalar (radio, televidenie, yozma).
   
2. 
   Ko’rgazmalar o’tkazish,
   
3. 
   Yig’ilishlar, anjumanlar va filmlar orqali yetkazish va boshqalar.
   

Talabni shakllantirish va sotishni rag’batlantirishda to’g’ri marketingning ahamiyati kattadir.
To’g’ri marketing – bu marketingning dialogik tizimidir, ya’ni sotuvchi xaridor bilan suhbatlashib, oxiri xaridorni buyurtma borligiga ishontiradi. To’g’ri marketingning afzallik tomoni shundaki, siz o’z xizmatingiz natijasini o’z ko’zingiz bilan qurishingiz mumkin.
Telemarketing – bu to’g’ri maretingning bir shakli bo’lib, bunda mijoz bilan telefon orqali muloqot qilish tushuniladi. Telemarketingdan foydalanganda telefon qilish vaqtini to’g’ri tanlash kerak. Mutaxassislarning fikricha eng optimal vaqt kunduzi soat 10 dan keyin va tushdan keyin soat 14-17 hisoblanadi.
Sotishni rag’batlantirish – bu ma’lum bir muddatda sotish hajmini oshirish maqsadida turli rag’batlantirish vositalaridan foydalanish hisoblanadi. Bu rag’batlantirish vositalariga: mukofotlar, chegirmalar, ketma-ket tovarni sotib olgani uchun sovg’alar, lotereya va uyinlar o’tkazish, tovar bilan qo’shimcha narsalar qo’shib berish, bepul yetkazib berish va o’rnatish, ma’lum muddatda sotilgan tovarga bepul xizmat ko’rsatish va boshqalar kiradi.
Sotishni rag’batlantirishda tovar to’g’risida ma’lum darajada axborotga ega bo’lmagan iste’molchilarga murojat qilinadi. SHuning uchun rag’batlantirish siyosatining vazifasi - ularda firma tovarlarini keyingi vaqtda sotib olishga ishtiyoq tug’dirish hamda doimo aloqada bo’lishga chiqarishdan iborat. Odatda talabni shakllantirish tadbirlari iste’molchilarga va sotuvchilarga qaratilgan bo’ladi. Iste’molchilarni rag’batlantirish ularga sezilarli tijorat imtiyozlari berishni ko’zda to’tadi:

• 
  tovarni sotib olish hajmiga va doimiy aloqada bo’lib turishga beriladigan imtiyoz;
  
• 
  har xil shakldagi qarzlarga tovar sotish;
  
• 
  tovarning ko’p hajmda xarid qilinishini ko’zlab namunalarni bepul tarqatish;
  
• 
  tovarlarni vaqtincha ishlatish uchun bepul berish;
  
• 
  ishlatilgan tovarni ma’lum shartlar bilan qabul qilish;
  
• 
  yangi tovarlarni bo’lajak xaridorlarga ko’rsatish;
  
• 
  tovar ishlab chiqaruvchi korxonalarda sayoxat uyushtirish;
  
• 
  yangi tovarlarning bozorga kiritilishiga bag’ishlangan matbuot konferentsiyalari o’tkazish;
  
• 
  tovar narxini keskin tushirish to’g’risidagi radio, televidenie va matbuot orqali ye’lonlar.
  

Bozorga kirish davrida agar firma birinchi marotaba bozorga kirib borayotgan bo’lsa, unda alohida strategiya ishlab chiqiladi. Odatda, quyidagi 4 xil marketing strategiyasidan foydalaniladi: