Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish

5.3.Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usuli samaradorligi.
Ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usulida texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlarning yomonlashuvi qonuniyati mahsulot ishlab chiqarish hajmining qisqarishi va nomenklaturasi, assortimentining kengayishi oqibati bo‘lib hisoblanadi.
Partiyali usulda mehnatga haq to ‘lash xarajatlari salmog ‘i o ‘sadi, mahsulot birligiga shartli doimiy xarajatlar ko ‘payadi.
Shuni ta’kidlash lozimki, partiyali usullar oqimli usulida nisbatan farq qiluvchi texnik iqtisodiy shartlar bilan belgilanadi. Seriyali ishlab chiqarishda oqim usulida farq qiluvchi texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlarning keskin yomonlashuviga olib kelishi mumkin. Shu bilan birga ishlab chiqarishni tashkil etishning partiyali usuli samaradorligini oshirish imkoniyatlari mavjud. Bu eng avvalo mahsulot ishlab chiqarish ma’romiyligi, ixtisoslashuvi, proportsionalligi, paralelligi uzluksizligini oshirishga olib keluvchi rezervlardir. Ishlab chiqarish ma’romiyligi imkoniyatidan foydalanish uchun ushbu holatga olib keluvchi omillarni aniqlash va ularni bartaraf etish tadbirlarini ishlab chiqish zarur.
Korxonalar notekis ishlashining asosiy sabablari bo‘lib, ish o‘rinlarini tashkil etishdagi kamchiliklar hisobiga xom ashyo va materiallar ta’minoti grafigining buzilishi, texnologik jarayonlarni tashkil etishdagi kamchiliklar, jihozlarning tasodifan ishdan chiqishi, talabning o‘zgarishi kabilar hisoblanadi.
Korxonada ma’romiylikni oshirish mahsulot birligiga to‘g ‘ri keladigan shartli doimiy xarajatlar miqdoriga katta ta’sir ko‘rsatadi, jihozlardan foydalanishning darajasini oshiradi.
Proportsionallik darajasini oshirish rezervlari uchastka, sex va jihozlar guruhi quvvatlaridagi mutanosiblikni ta’minlash orqali olinishi mumkin bo ‘lgan mahsulot miqdori bilan xarakterlanadi.
Proportsionallik darajasini aniqlash uchun sexlar orasidagi mutanosiblik koyeffitsiyentlari aniqlanadi. Agar ushbu koyeffitsiyenti birdan kichik bo‘lsa, ana shu uchastkada foydalanilayotgan imkoniyatlari mavjudligidan, agar birdan katta bo‘lsa, ortiqcha quvvat mavjudligidan dalolat beradi. Proportsionallikni ta’minlashga jihozlarni modernizasiyalash, texnologik jarayon va normalarni qayta ko ‘rib chiqish, smenalik darajasini ko ‘paytirish orqali erishish mumkin.
Bulardan tashqari korxonadagi turli sabablarga ko‘ra yuzaga keladigan tanaffuslarni kamaytirish, detallar partiyasini ishlab chiqarish jarayoniga kiritish orasidagi kutish vaqtlarini qisqartirish, ketma-ket ish o‘rinlarining muvofiqlashmaganligi darajasini kamaytirishi ham partiyali usul samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Detallar partiyasi miqdori sexning ishlab chiqarish maydoni bilan bog ‘langan bo‘lishi lozim. Bunda ishlab chiqarish maydoni qanchalik kichik bo‘lsa, ishlab chiqarishga kiritilayotgan detallar partiyasi shunchalik kichik bo‘lishi lozim.
Tugallanmagan mahsulotlarni saqlash uchun zaruriy maydonning yo‘qligi (yetishmasligi) mahsulotlar sifatining pasayishiga, ishlab chiqarishda detallarning yo‘qolishiga olib keladi. Katta yuk oqimlari yirik detallar partiyasini uzatishni qiyinlashtiradi, mehnat sharoitlarini yomonlashtiradi. Ayrim detallar tayyorlash texnologik jarayoni yuqori aniqlikka ega bo‘lgan detal partiyasini ishlab chiqarishga kiritish va muddatlariga tartiblashtirish maqsadida korxona bo‘linmalari (sexlari) bo‘yicha o‘sish vaqti hisoblanadi. Detallar partiyasi ishlab chiqarishga ularga oxirini yakuniy konvertga uzluksiz kelib tushishi ta’minlaydigan sikl asosida kiritish talab etiladi. Sexlar ko‘p bo‘lgan sharoitda ularga o‘zaro moslashtirishga e’tibor qaratiladi. Buning uchun maxsus o‘sish grafiklari tuziladi.