Sanoat korxonalarining barchasida bugungi kunda texnologik jarayonlarning
Yüklə 8,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
48-rasm. Mikrometrik chuqurlik o‘lchagichi. Pishangli (richagli) mikrometr - korpusi skoba shaklida, ikkita nuqtali o‘lchash sxemasiga ega bo‘lgan va bitta nuqtasi rezbali juftligi yordami bilan, ikkinchisi esa milli sanash qurilmasi orqali joriy etiluvchi mikrometrik o‘lchash vositasidir. Milli sanash qurilmasi korpus chuqurlik ichiga o‘rnatilgan yoki olinadigan bo‘lishi mumkin o‘lchagichi. (49-rasm). Binobarin pishangli mikrometrlarda har ikki o‘lchash yuzalari sanash qurilmalari bilan bog‘liq. Bunda bitta o‘lchash yuzasi (4) mikromurvat (6) uchida joylashgan va uning siljishi mikrojuftlik shkalasida o‘qiladi, ikkinchi o‘lchash yuzasi esa milli sanash qurilmasi bilan bog‘liq. Ikkita o‘lchash yuzalari (3 va 4) orasida turgan detal o‘lchamini aniqlash uchun mikrojuftlik va milli sanash qurilma ko‘rsatishlarining algebraik yig‘indisi olinadi. Mikrometrik juftlik oldin ko‘rilgan mikrometiga o‘xshaydi va mikromurvat (6), gayka (8), o‘qi bo‘yicha shkalali band (5) va qiya yuzasida bo‘linmalari bor baraban (7) dan iborat. Pishangli mikrometr mikro juftligi konstruksiyasini prinsipial farqi - o‘lchash kuchini barqarorlashtiruvchi qurilmasi yo‘qligidadir. Uning hojati yo‘q, 90 chunki kuch tutashuvchi milli sanash qurilmasi mexanizmi bilan ta’minlanadi. 150 mm gacha bo‘lgan o‘lchamlar uchun mo‘ljallangan pishangli mikrometrlarning milli sanash qurilmalari skobaning ichiga o‘rnatiladi. Kattaroq ko‘lamlar uchun bo‘linmasining qiymati 0,01 mm ga teng soatsimon indikatorlar yoki bo‘linmalarining qiymati 0,002 mm ga teng bo‘lgan pishang-tishli kallaklar qo‘llanadi. 49-rasmda ichiga standart pishang-tishli o‘lchash kallagi joylashtirilgan mikrometr ko‘rsatilgan. Bu yerda o‘lchash yuzasi (3) ga ega tayoqcha siljiganda, pishang (1) orqali sektor (12) ga uzatadi; sektor (12) o‘qida mil (10) o‘rnatilgan g‘ildirak bilan ilashgan. O‘lchash yuzasi 3 ni arretirlash (qaytarish) uchun ekssentrik qurilmasi xizmat qiladi, tugmacha (9) bosilganda, tayoqcha (9) qaytadi. Pishangli mikrometr yordami bilan o‘lchaganda o‘lchanayotgan detal (3) va (4) yuzalar orasida joylanishi va mikrojuftlikda band va baraban chiziqlari bir- biriga to‘g‘ri keladigan, o‘lchash vositasining o‘lchash yuzasi (3) bilan bog‘langan mili esa shkala bo‘yicha qiymatni o‘qish imkoniyati. Undan keyin, 0,01 ga karra o‘lcham qiymati mikrojuftlik bo‘yicha o‘qiladi, qolgan qismi esa milli sanash qurilmasidan o‘qilgan qiymat, ishorasiga qarab, mikrojuftlikdan o‘qilgan qiymatga qo‘shiladi yoki undan ayriladi. Pishangli mikrometrlar 2000 mm gacha bo‘lgan o‘lchamlar ko‘lamini qamraydi. Mikrojuftlik bo‘linmalarining qiymati 0,01 mm ga teng, milli o‘qish qurilmasi bo‘linmalarining qiymati 0,002 mm (500 mm gacha bo‘lgan o‘lchamlar uchun) yoki 0,01 mm (500 mm dan ortiq o‘lchamlar uchun) 25 mm dan ortiq bo‘lgan barcha pishangli mikrometrlar bitta yoki bir nechta (katta o‘lchamlar ko‘lami uchun) joriy qiluvchi o‘lchovlar bilan jihozlanadi. Pishangli mikrometrlarni yassi- parallel uch o‘lchovlar yordamida ham rostlash mumkin. Richagli mikrometrlar detallarning chiziqli tashqi o‘lchamlarini o‘lchashda, asosan, detallarning o‘lchamlarini uning haqiqiy kattaligi bilan solishitirsh maqsadida ishlatiladi. 50-rasmda richagli mikrometrlardan birining umumiy ko‘rinishi tasvirlangan. Bu mikrometrning texnik xarakteristikalari 3-jadvalda berilgan. Mikrometrda dastlab o‘lchanayotgan kattalikning nominal o‘lchami o‘rnatib olinadi, nominal o‘lchamdan og‘ishlar esa indikatordan o‘qib olinadi. 91 49 - rasm. Richagli mikrometr: a – sxemasi; b – ichiga o‘rnatilgan sanash qurilmasi bilan jihozlangan mikrometr; d – olinadigan sanash qurilmasi bilan jihozlangan pishangli mikrometr. 50-rasm. Richagli mikrometrning umumiy ko‘rinishi. 3 – jadval. Richagli MP mikrometrining texnik xarakteristikasi Rusumi O‘lchash diapazoni, мм Xatoligi, мм МР-100 75-100 ±0,0030 |