Sanoat korxonalarining barchasida bugungi kunda texnologik jarayonlarning
Yüklə 8,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Oraliq o‘lchash o‘zgartkichi
- o‘lchash zanjirida birlamchi o‘zgartkichdan keyingi o‘rinni egallagan o‘lchash o‘zgartkichi bo‘lib, o‘lchanayotgan fizik kattalikni unifikatsiyalashgan (bir xillashgan) signalga o‘zgartirishga mo‘ljallangan o‘zgartkichdir. Uzatuvchi o‘lchash o‘zgartkichi – o‘lchash axboroti signallarini masofadan turib uzatish uchun mo‘ljallangan o‘zgartkichdir. Mexanik o‘zgartkichlar – kiruvchi mexanik kattaliklar (bosim, kuchlanish, tezlik, ...) ni boshqa ko‘rinishdagi chiquvchi mexanik kattalikka (masalan, ko‘chish, aylanish chastotasi, bosim, ...) aylantirib beradigan o‘zgartkichlar Elektromexanik o‘zgartkichlar - kiruvchi mexanik kattaliklar (bosim, ko‘chish, kuchlanish, ...) ni chiquvchi elektr kattaliklar (kuchlanish, elektr toki, qarshilik, induktivlik, ...) ga o‘zgartirish uchun qo‘llaniladigan o‘zgartkichlar. Generatorli o‘zgartkichlar - shunday o‘zgartkichki, ularda axborot oqimini shakllantirish uchun qo‘shimcha manbadan energiya talab qilinmaydi. Parametrik o‘zgartkichlar - shunday o‘zgartkichlarki, ularda energiya va axborot oqimlarining yo‘nalishlari bir xil bo‘lmaydi. 230 Termopara - keng tarqalgan termoelektrik o‘zgartkichlardan biri bo‘lib, u ikki turli moddadan iborat o‘tkazgichlar uchlarini birlashtirib payvandlash orqali hosil qilinadi. O‘tkazgichlarning ikkinchi uchlari ikkilamchi asbobga ulanadi. Datchik (ma’lumot beruvchi)- nazorat qilinadigan yoki boshqariladigan kattalikni boshqa turdagi kattalikka, ya’ni keyinchalik qayta ishlov berish uchun qulay signalga aylantirib beruvchi element. Aktiv qarshilikli (reostatli) parametrik datchiklar - bu datchiklar tizimdagi chiziqli va burchak siljishlarni, kuch momentlarini, tebranishlarni va titrashni, tezlanishni va boshqa elektromagnit kattaliklarni о‘lchash uchun qо‘llaniladi. Reostatli datchik – harakatlanuvchi kontakti о‘lchanayotgan noelektrik kattalik х ning ta’sirida kо‘chib yuradigan datchik. Potensiometrik datchiklar – reostatli datchiklar kо‘pincha potensiometrik sxema bо‘yicha ulanadi va chiziqli siljishlarni о‘lchaydi. Tenzometrik datchiklar – qattiq jismlarning elastik deformatsiyalarini о‘lchash uchun ishlatiladigan datchiklar. Sig‘imli datchiklar - sig‘imli datchiklar sig‘imi о‘lchanayotgan noelektrik kattalik ta’sirida о‘zgaradigan kondensatordan iborat. Termoelektrik datchiklar - kirishdagi issiqlik ta’sirini chiqishda EYUK signaliga aylantirib beradigan datchiklar bo‘lib, bu datchiklardan amaliyotda eng kо‘p ishlatiladigani – termoparalardir. Pezoelektrik datchiklar - pezoeffektga ega bо‘lgan materiallardan (masalan, kvars, fosfat ammoniydan) tayyorlangan plastinalar yig‘indisidan tashkil topadi. Dielektrikning yuza qismini mexanik deformatsiyalanishidan (masalan, plastinalarga F kuch qо‘yilganda) ularning sirtida elektr zaryadlari paydo bо‘ladi (23-rasm). Bunda zaryadlar yig‘indisi kuch miqdorini, uning belgisi esa kuch yо‘nalishini bildiradi. Magnitomodulatsion o‘zgartkichlar – bu o‘zgartkichlarning ishi magnit oqimlarini kompensatsiyalashga asoslangan. Magnitomodulatsion o‘zgartkichlar birlamchi asbob sezgir elementining chiziqli siljishini o‘zgarmas unifikatsiyalangan chiqish signaliga o‘zgartirish uchun mo‘ljallangan. 231 Pnevmtik o‘gartkichlar - o‘lchanayotgan kattalikni pnevmatik chiqish signaliga o‘zgartirish va ko‘rsatishlarni masofaga uzatish uchun qo‘llaniladigan o‘zgartkichlar bo‘lib, ularning ichida kuch kompensatsiyali va siljish kompensatsiyali o‘zgartkichlar yong‘in va portlash xavfi bor korxonalarda keng ishlatiladi. Yüklə 8,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|