«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6

Aktiv kuch nimani anglatishini ko'rib chiqamiz 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6
 
1083 
 
To'liq aktiv qarshilikka ega bo'lgan davrda u quyidagilarga teng: 
𝑝 = 𝑢 ∙ 𝑖 
Agar qabul qilsangiz 𝑢 = 𝑈
𝑚
𝑠𝑖𝑛⍵ ∙ 𝑡 va 𝑖 = 𝐼
𝑚
𝑠𝑖𝑛⍵ ∙ 𝑡 keyin chiqadi: 
𝑝 = 𝑈
𝑚
∙ 𝐼
𝑚
∙ 𝑠𝑖𝑛
2
𝜔 ∙ 𝑡 =
𝑈
𝑚
∙ 𝐼
𝑚
2
∙ (1 − 𝑐𝑜𝑠
2
𝜔 ∙ 𝑡) = 𝑈 ∙ 𝐼 − 𝑈 ∙ 𝐼 ∙ 𝑐𝑜𝑠
2
𝜔 ∙ 𝑡 
Qaerda U ∙ I =
𝑈
𝑚
∙𝐼
𝑚
2
Yuqoridagi iboralar asosida aktiv energiya ikki qismdan iborat - doimiy 𝑈 ∙ 𝐼 va 
o'zgaruvchan 𝑈 ∙ 𝐼 ∙ 𝑐𝑜𝑠
2
𝜔 ∙ 𝑡 bu ikki marta chastotada o'zgaradi. Uning o'rtacha 
qiymati 𝑃 = 𝑈 ∙ 𝐼 
1-rasmda P (ωt) grafigi keltirilgan 
Reaktiv quvvat va aktiv o'rtasidagi farq 
Reaktivlik mavjud bo'lgan elektronda (induktivni misol qilib oling), oniy kuchning 
qiymati: 
𝑞 = 𝑢 ∙ 𝑖 
Tegishli ravishda 𝑢 = 𝑈
𝑚
𝑠𝑖𝑛⍵ ∙ 𝑡 va 𝑖 = 𝑙
𝑚
sin (𝜔 ∙ 𝑡 −
𝜋
2
) = 𝐼
𝑚
cos 𝜔 ∙ 𝑡
oxirida biz quyidagilarni olamiz: 
𝑞 = 𝑈
𝑚
∙ 𝐼
𝑚
sin ω ∙ t =
𝑈
𝑚
∙ 𝐼
𝑚
2
𝑠𝑖𝑛
2
𝜔 ∙ 𝑡 = 𝑈 ∙ 𝐼 ∙ 𝑠𝑖𝑛
2
𝜔 ∙ 𝑡 
Ushbu ifoda shuni ko'rsatadiki, reaktiv energiya faqat o'zgaruvchan qismni o'z ichiga 
oladi, u ikki marta chastota bilan o'zgaradi va uning o'rtacha qiymati nolga teng 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6
 
1084 
 
2-rasm Grafik (ωt) 
Agar oqim va kuchlanish sinusoidal bo'lsa va tarmoq RL yoki RC tipidagi elementlarni 
o'z ichiga oladigan bo'lsa, unda bunday tarmoqlarda, aktiv R elementidagi energiyani 
aylantirishdan tashqari, reaktiv elementlardagi elektr va magnit maydonlarining 
energiyasi L va S. 
Bunday holda, tarmoqning umumiy quvvati yig'indiga teng bo'ladi: 
𝑠 = 𝑝 + 𝑞 Oddiy RL davri misolida ko'rinadigan kuch nima? 
3-rasm Bir lahzali qiymatlar o'zgarishining grafikalari u, i: 
4-rasm Bir lahzali qiymatlar o'zgarishining grafikalari u, i: 
φ - oqim va kuchlanish o'rtasidagi o'zgarishlar o'zgarishi 
S uchun tenglama quyidagi shaklga ega
Bu esa 𝑠 = 𝑢 ∙ 𝑖 = 𝑈
𝑚
∙ 𝐼
𝑚
∙ 𝑠𝑖𝑛𝜔 ∙ 𝑡 ∙ sin (𝜔 ∙ 𝑡 ∙ 𝜑) 
sin(𝜔 ∙ 𝑡 − 𝜑) = 𝑠𝑖𝑛𝜔 ∙ 𝑡 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝜑 − 𝑐𝑜𝑠𝜔 ∙ 𝑡 ∙ 𝑠𝑖𝑛𝜑
va 
amplituda 
qiymatlarni 
samaradorligi bilan almashtiring: 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6