Səlahəddin Xəlilov

Elm ideologiya və dövlətçilik şüuru 
 
 
- 83 -
Əlbəttə,  müasir  ictimai  şüurun  formaları  sıra-
sında  fəlsəfi,  dini  və  ədəbi-bədii  şüurla  yanaşı,  əx-
laqi  şüur,  estetik  şüur,  iqtisadi,  siyasi  və  hüquqi 
şüur, son zamanlar hətta ekoloji şüur və s. də xüsusi 
qeyd  edilir.  Məntiqi  və  tarixi  şüur  isə  çox  vaxt  ic-
timai  şüurun  formaları  kimi  deyil,  metodları  kimi 
təqdim olunur. Bunlar hamısı, bir tərəfdən, adi şüu-
run  strukturuna  daxil  olaraq  həm  də  mədəniyyətin 
sahələri  kimi  mövcuddur,  digər  tərəfdən  də  bu 
sahələrin  hamısı  kortəbiilik  məcrasından  ayrılaraq 
xüsusi  tədqiqat  predmetinə  çevrilmiş,  bəziləri  özü-
nüdərk,  bəziləri  də  kənardan  dərk  mərhələsini  ke-
çərək  mədəniyyətlə  yanaşı,  elmin  strukturunda  da 
özünə  yer  edə  bilmişlər.  Onların  empirik  və  ya  nə-
zəri  idrak  səviyyəsində  mənimsənilməsindən  asılı 
olaraq  vertikal  koordinat  oxunda  daha  yüksək  mər-
təbələr,  əslində  fərqli  statuslu  hadisələr  meydana 
gəlmişdir.  
Biz bilərəkdən elmi ictimai şüur formaları ara-
sında qeyd etmədik. Çünki elm, sadalanan sahələrlə 
yanaşı  duran  bir  sahə  olmayıb,  hər  bir  sahənin  ver-
tikalında  fərqli  bir  mərtəbə  təşkil  edir.  Həmin  sahə 
özünü  artıq  sadəcə  ictimai  şüur  səviyyəsində  deyil, 
ancaq  intellektual  elitaya  məxsus  olan  yüksək  bir 
mərtəbədə  –  dərk  olunmuş  bir  hadisə  kimi  tapmış 
olur.  Nəticədə  din  haqqında  elm,  əxlaq  haqqında 
elm,  ədəbiyyat  haqqında  elm,  sənət  haqqında  elm, 

---