Semantik Web texnologiyalari asosida raqamli kutubxonalar arxitekturasi

Semantik raqamli kutubxonalar arxitekturasi. Mavjud elektron kutubxona ilovalari arxitekturasini va Semantik Web texnologiyalari asosida axborot tizimining umumlashtirilgan arxitekturasini tahlil qilish asosida semantik elektron kutubxonaning ko‘p darajali umumlashtirilgan arxitekturasi ishlab chiqilgan bo‘lib, u 1-rasmda ko‘rsatilgan.
Taklif etilayotgan arxitektura tizim foydalanuvchilarining so‘rovlarini qayta ishlashning turli bosqichlariga mos keladigan 6 darajaga bo‘lingan. Tizim taqdimot qatlami tizimga so‘rovlar yuboradigan mijoz veb-brauzerlari va mobil mijoz ilovalari bilan o‘zaro aloqani qo‘llab-quvvatlaydi. Taqdimot qatlami mijozlar uchun turli formatlarda ma'lumotlarni tayyorlaydi, masalan, veb-brauzerlar uchun HTML/AJAX, boshqa ilovalar uchun RDF/XML. Ma'lumotlarni tayyorlash qatlami ma'lumotlarning xizmatlar talablariga muvofiqligini tekshirish vositalarini, shuningdek, oxirgi foydalanuvchilarning ularga kirish huquqlarini o‘z ichiga oladi.
Tizimning asosiy qismi biznes mantiqiy darajasi bo‘lib, unda tizimning barcha funktsiyalari (xizmatlari) amalga oshiriladi. Semantik elektron kutubxonaning barcha funktsiyalari (xizmatlari) quyidagi toifalarga bo‘linadi: tizimning oddiy foydalanuvchilari (o‘quvchilari) uchun mavjud bo‘lgan xizmatlar: navigatsiya, tavsiyalar, toifalarga ajratish va semantik qidiruv, foydalanuvchi profilini yaratish; tizimning imtiyozli foydalanuvchilari (kutubxonachilar) uchun mavjud bo‘lgan xizmatlar: annotatsiya, ma'muriyat, ontologik bilimlar bazasini saqlash; yordamchi xizmatlar; boshqa xizmatlarning ishlashini qo‘llab-quvvatlash uchun mo‘ljallangan xizmatlar: indekslash, semantik yaqinlikni hisoblash, tartiblash, ontologik bilimlar bazasini saqlash. Mavhum ob’ekt modellari darajasi interfeyslar va sinflar to‘plamidan foydalangan holda turli xil ma'lumotlar manbalariga yoki tizim xizmatlariga barcha ob’ektlar, jarayonlar, provayderlarning tavsiflarini o‘z ichiga oladi. Semantik DL ma'lumotlar manbalari darajasiga turli xil RDF omborlari va hujjatlar indekslari asoslari, bilim ob’ektlarining URI-identifikatorlari va ularning semantik o‘xshashligining dastlabki baholari kiradi.
.
1-rasm. Semantik elektron kutubxonaning ko‘p darajali arxitekturasi