SəRBƏst iŞ kafedra : Kİmya və Bİologiya iXTİsas: Bİologiya müƏLLİMİ FƏNN: Mİkrobiologiya qrup: 324 MÜƏLLİM:İ. KƏmalə TƏLƏBƏ: V. HÜMBƏt mövzular

5.Allergiy və anafilaksiya
Antigen tebietli yad birləşmeleri makroorqanizmə daxil etdik- de həmin antigene qarşı orqanizmin reaktivlik qabiliyyəti bəzi xəstəliye davamlılıq və bezən də həssaslığın artması ilə nəticə- lənir, həssaslığı artan orqanizme ikinci dəfe antigen daxil etdikdə onda şiddətli reaksiya müşahidə olunur, hətta onun ölümünə sə- bəb ola bilir . Bu və ya digər antigenin təsiri ilə orqanizmin həs- saslığının dəyişilməsinə K.Pirke allergiya (lat. allos - başqa, er- qon – təsir) adını vermişdir. Allergiya reaksiyaları ani (cald) və ləng olmaqla iki tipe bölünür. Birinci V sistemi, ikinci isə T sis- temi hüceyrələri ilə əlaqədardır. Reaktivliyin dəyişilmiş formalarından biri də anafilaksiyadır (lat. anap – əkc, filaxia – müdafie). Bu orqanizmin müdafiesiz- liyi, həssaslığın yüksəlmiş vəziyyəti olub yad zülalların - zərdab, antibiotiklər və s. təkrar daxil edilmesi ilə yaranır. Bu hadisənin ilk dəfe 1902-ci ildə fransız alimləri Ş.Rişe və P.Portye öyrən- mişlər. Anafilaksiya vəziyyəti yaratmaq üçün antigen xasseli maddenin birinci dəfe vurulması neticesinde əmelə galən həs- ledici ve neticade əməle gətirdiyi patoloji hadisəyə anafilaktik saslılığın yüksəlməsinə sensibilizasiya və bunu törədən miqdara sensibilizeedici doza adı verilir. İkinci defe vurulan dozaya hal- Qeyd etmək lazımdır ki, anafilaksiya vəziyyəti gizli dövr ke- şok deyilir. eirdikden (9-10-cu günlerdə, ən qüvvətli anafilaksiya isa 2- hefteden) sonra meydana çıxır. Anafilaktik şokun gedişi bütim heyvanlarda eyni olmur. Bu heyvanın növü, antigenin yeridilma gaydası və miqdarından asılıdır. Məsələn, Amerika donuzcuéu daha həssas, itlər, meymunlar isə az həssasdır. Anafilaksiya reak- siyası da immunitet kimi aktiv və passiv halda da yaradıla bilər. Passiv anafilaksiya sensibilizə edilmiş heyvanın qan zərdabını sağlam heyvana vurmaqla yaradılır. Belə heyvana ikinci defe anafilaktogen vurduqda anafilaktik şok müşahidə olunur. Anafi- laksiya veziyyəti əmələ gətirən maddəyə A.M. Bezredka sensi- bilizin, Ş.Rişe – toksogen, K.Pirke - allergin və s. adlar vermiş- lər. Anafilaksiya reaksiyasının qarşısını almaq üsuluna desensibi- lizasiya deyilir. Anafilaksiyanın qarşısını almaq üçün dərialtına əvvəlcə 0,1-0,5 ml müvafiq qan zerdabı, 30-60 dəqiqədən sonra isə bu zərdabın hamısını orqanizmə daxil edirlər. Anafilaksiyanı aradan qaldırmaq üçün bəzi desensibilizasiyaedici derman prepa- ratları da, məsələn, demidrol, suprastin, pipolfen, atropin, etir, novokain, kalsium-xlorid və s. istifadə olunur. Müalica məqsədi- le adrenalin, kordiamin, suprastin və digər antihistamin preparat- lari, penisillin şoku zamanı ise bu müalicə preparatları ilə yanaş penisillazadan istifadə olunmalıdır (Pyatkin, Krivoşen, 1980. mühüm əhəmiyyətə malikdir.