ÖRNEK OLAY
-36-
(SERMAYE MALİYETİ)
BAŞARIR PAMUK ÜRETİM A.Ş.
Burhan Başarır Urfa’ya 130 km uzaklıkta Meydan Köyünde babasından kalan 300 dönüm arazi üzerinde çiftçilik yapıyordu. Kendisi 1960’lı yıllarda Hollanda’ya gitmiş ve bir süre çiftlikte çalışmıştı. Burhan Başarırın gerçek amacı Batı anlamında çiftlik yönetimini öğrenmekti ve bu konuda üç yıllık çalışması yeterli olmuştu. Çiftlikte uzun lifli Mısır pamuğu ile yerli akala cinsi pamuktan ekilmekteydi ve pamuğun dışında hububat ve küçük baş hayvanla büyük baş hayvan besiciliği de yapılmaktaydı.
Tarım işleri 1997 yılına kadar sürdü. Bu tarihlerde makine mühendisi olan ve bir süre Bossa kumaş fabrikasında çalışan Veli Başarır, babasının emekli olması üzerine çiftliğin başına geçti. Veli Başarır pamuk ipliği imalatı konusunda uzmandı. 5 kardeşini yönetim kururlu toplantısına davet etti ve tarım işleriyle gerekli iktisadi faaliyetlerin verimli yapılmadığını eğer bir iplik fabrikası kurulur ve üretilen pamuklar iplik olarak satılırsa büyük karlar elde edileceğini ayrıca kendi pamukları yetmediği zaman Harran Ovası istendiği kadar pamuk alınabileceğini, pamuk ipliğinin geniş bir pazarı bulunduğunu ve GAP projesi sebebiyle pamuk üretiminin daha da üretileceğini söyledi. Bu sebeple iplik büküm sahasına yönelmek gerektiğini anlattı ve kardeşlerini ikna etti. Nisan 2000 yılında tesisler tamamlandı ve faaliyete geçti.tarım ürünlerinden da
Sonraki yıllar şirketin gelirleri tarım ürünlerinden daha çok pamuk işleme tesislerine doğru kaydı. Dokumacılığın Antep ve Kahramanmaraş bölgesinde yoğunlaşması sebebiyle talep çok arttı ve tesislerin kapasitesi yetersiz hale geldi.Acilen kapasitenin artırılması gerekiyordu. Bu sebeple Veli Başarır şirkete yatırım yapabilecek yatırımcıları aramaya başladı. Fakat gerek bireysel yatırımcılar; gerekse grupları şirketin yapısal şekli sebebiyle (şirket adi şirket şeklindeydi) ilgilenmediler. Çünkü bu tip yatırımlar ortaklara sınırsız sorumluluk gerektiriyordu ve yatırımcılar böyle riski genelde kabul etmezler. Bu sebeple şirketin 2006 yılında halka açık A.Ş. haline getirildi ve ismi de BAŞARIR PAMUK ÜRETİM A.Ş. (BPÜ) oldu.
Veli Başarır bu şirketin de yönetim kurulu başkanı oldu. Şirket faaliyetlerinin çok büyük bölümünü pamuk işleme tesislerine kaydırdı. Veli Başarırın başkanlığı döneminde şirketin satışları ve karları tatmin edici bir boyutta arttı ve şirket oldukça büyüdü. Şirketin son 5 yıllık bilanço ve gelir tablosu aşağıda görülmektedir.
-
Şirketin VFÖK net satışların yaklaşık %25 civarı, 2014 yılına doğru %30 tırmanacağı tahmin ediyor.
-
Şirketin kuruluşundan itibaren şirketin sermaye malları yaklaşık %10 oranında büyümüş.
-
170 liralık imtiyazlı hisse senedi için 15,3 lira temettü ödenmekte 1000 adet ihraç edilmiştir. Adi hisse senetleri için temettü dağıtım oranı %40 tır. Nominal değerleri 10 liradır.
-
2007 yılında şirketin yatırım harcamalarının önceki yıllardan oldukça yüksek olacağı 467,500 liraya ulaşacağı bekleniyor.
-
Sabit sermaye yapısını koruyor ve temettü ödeme oranını değiştirmedi.
-
Sektörün getiri oranı %15 civarıdır. Şirketin ise bu orandan daha yüksek olması bekleniyor.
-
Eğer firmanın mevcut sermaye politikası değiştirmezse, kısa vadeli banka kredilerinin faiz oranı, vadesine bakılmaksızın %11 e yükselecek.
-
Mevcut 1,700 lira nominal bedelli tahvilin Pazar satış fiyatı 1453,50 lira
-
İmtiyazlı hisse senedi 170 liralık nominal değerli pazarda 149,6 liraya düşmüş bulunmakta
-
Şirket 2013 temettü politikasına göre şirket 2013 yılı net karının %40 ını temettü olarak ödedi.Gelecekte aynen yürüyecek.
-
Yeni hisse senedi ve imtiyazlı hisse senedi ihraç ederse %10 oranında ihraç gideri olacak.
-
Hisse senetlerinin ihraç giderlerinden önceki beklenen satış fiyatı,2013 ortalama fiyatına eşit 28,65
-
Gelecekte tahvil ihraç edilecekse ihraç giderleri%8 oranını bulmakta
-
Pazarın risksiz getiri oranı,kısa vadeli hazine bono faizlerine eşit olarak %5 seviyesinde
-
Risk katsayısı son 10 yıldır 1,32 belirlenmiş.
CEVAPLAR
-
Sorunun cevabı)
Bir yatırımcı bir firmaya fon sağladığı zaman bu fonlar için firmadan uygun bir getirinin kendisine ödenmesini ister. Fonların kullanılması sebebiyle firma tarafından yatırımcıya ödenen bu fazlalık firma açısından sermayenin maliyetidir. Yani sermaye maliyeti; bir firmanın finanse etmek için kullandığı sermaye –borçlar, imtiyazlı hisse senetleri dağıtılmayan karlar, adi hisse senetleri için ödemek zorunda olduğu bedeldir.Yatırımcı açısından sermaye maliyeti ise ; firmanın hisse senetlerine yatırım yapacak yatırımcıların talep etmiş oldukları getiri oranı olarak düşünülür.
Sermaye maliyeti yatırımcı projelerin analizinde anahtar değişkenlerden biridir. Bu sebepledir ki proje analiz aşamasında hesaplandığı gibi zamanın herhangi bir noktasında da hesaplanır.
Firma, herhangi bir zaman noktasında, sermaye maliyetini hesaplayabilir. Bu hesap şekli geçmişe dönük olduğu için tarihi sermaye maliyeti olarak isimlendirilir, tarihi sermaye maliyeti ile gelecekteki sermaye maliyeti farklıdır. Geçmiş zaman dilimleri içinde de hesaplanan sermaye maliyetlerinin farklı olduğu görülür.
Firmalar ağırlıklı sermaye maliyetlerini sermaye projelerini iskonto etmek veya iç karlılık oranlarıyla mukayese edebilmek için hesaplarlar. Firma her bir yatırım projesi için gerekli fonu iç ve dış kaynaklardan temin eder. Genellikle yatırım projesi firmanın hedef sermaye yapısı doğrultusunda, belirli oranda iç sermaye kullanılarak finanse edilir. Bir sonraki fonun maliyeti, bir önceki fonun maliyetine göre, marjinal sermaye maliyeti (son fonun maliyeti) olarak isimlendirilir.
Firma sadece öz kaynaklarını projenin finansmanın kullanmışsa bunun maliyeti öz sermaye maliyeti olarak bilinir. Eğer projenin finansmanında farklı maliyetleri olan birden çok kaynak (öz sermaye ,borç sermaye) kullanılmışsa bu fonun maliyetine ağırlıklı sermaye maliyeti denir.
Firma projeleri bazen tamamen öz sermaye ile bazen ise bir kısmı öz sermaye bir kısmı borç ile finanse edilerek tamamlanır. İşte projelerin öz sermaye ve borç ile finanse edildiği durumda finansal kaldıraç devreye girmektedir. İkinci alternatifin ortakların menfaati açısından en iyi finansal şekli olduğuna karar verme noktasında vergiden önceki sermaye maliyeti ve vergiden sonraki sermaye maliyeti devreye girmektedir. Analiz bu aşamada iyi yapılarak proje ortaklar lehine çevrilmelidir.
2.ve 3. Soruların Cevapları
a) Finansal yöneticiler firmadan talep edilen getiri oranından daha fazla oranda bir getiri sağladığı sürece karlarını firmada bırakmasını ve dağıtmamasını savunmaktadırlar. Mesela yatırımcılar almış oldukları temettü benzer risk derecesindeki başka yatırımda kullansınlar ve sermaye kazancı da sağlansın. Bunun getiri oranı %25 olsun. Eğer bu %25 oranında daha yüksek getiri sağlayacak yatırımlarda artık değeri kullanabiliyorsa temettü ödemesi ortağın lehine olmaz. Bu durumda firma temettü dağıtmamalı veya çok düşük oranda dağıtmalıdır. Ortağın varlığı maximize edilmiş olacaktır. Bu gibi girişimler sayesinde pazarlanabilir menkul değerlere tahsis edilen mevcut sermaye iç kaynaklardan elde edilmiştir. Varsayımı doğrudur.
b) Kredilerin ve borç senetlerinin defter değeri aşağı yukarı bunların cari pazar değerini yansıtır varsayımı doğrudur. Fakat bu varsayım işletmeler açısından farklılık gösterebileceği gibi sektörler açısından da farklılık gösterebilir. Örneğin kendileri için önem arz eden müşterilere kimi zaman firmalar iskonto uygular, vadelerinde oynamalar yapar. Fakat bu başka bir müşteri için aynı anlam ifade etmez firmada bu uygulamaları seçkin kişilere uygular. Defter değeri ile pazar değeri sektör açısından ve müşteri açısından farklı olabilir.
c) Yukarıda bahsettiğimiz gibi bu varsayım yanlıştır. Müşteriler firmalar açısından önem arz ettiği derece yapılacak iskonto ya da ticari krediler için peşinat iskontoları alınır. Ticari krediler için gizli maliyetler mevcuttur kimi zaman peşinat iskontoları da alınmaz.
d) Firma karının belli bir kısmını devlete vermekle yükümlüdür. Bu oranları işletmelerin 7/a ya da 7/b açısından değerlendirilir. İşletmelerin karı bağlı bulunduğu yasaya göre vergi oranları tespit edilerek sonuca ulaşılır. Bizim işletmemizin her geçen gün karında ki artışı gözlediğimizde bu oranda olması normal karşılanmaktadır.
1 Ocak 2014 itibariyle projenin yatırım seviyesinde Ağırlıklı Sermaye Maliyetinin Hesaplanması
PAZAR DEĞERİ :
Borç Sermayesini Vergiden Sonraki Maliyeti :
0,11(1-0,40)=0,066
Öz Sermaye Maliyeti :
0,05+1,32(0,24-0,05)=0,3008
Ağırlıklı Sermaye Maliyeti :
135,711 / 2257272 (0,066) + 2121561 / 2257272 (0,3008) = 0,2866
Firma Net Nakit Girişi :
105,994-(105,994%40)= 63,5964
Firma Pazar Değeri:
63,5964 / 0,2866 = 223,286
AĞIRLIKLI SERMAYE MALİYETİ
Tahvilin Vergiden Sonraki Maliyeti:
0,08(1-0,4)
İmtiyazlı Hisse Senedi Maliyeti:
15,3 / 149,6-15,3 =0,115
Adi Hisse Senedi Maliyeti:
4 (1+0,4)=0,217
4. Sorunun cevabı)Öz Sermaye Maliyetinin CAMP Modeliyle hesaplanması :
0,11+1,32(0,15-0,11) = 0,1628
Ağırlıklı Sermaye Maliyeti
135,711 / 2257272 (0,066) + 2121561/2257272 (0,1628) = 0,1569
5. Sorunun cevabı)
Sermaye politikasında Veli Başarın doğru bir yol izlediğini düşünüyorum. Analiz yaparken rakamların sektörle aralarındaki yakınlığı gözledim. Fakat sektörden yukarıda bir seyir izlemekte veli başarır bu politikayı uygulamasını arz ederim.
Firma politikasında istikrarı sürdürmekle beraber zaman zaman sıkıntılarla karşılaşmıştır. Borç ödeme ve temettü politikasında bir takım düzenlemelere gidilmelidir. Temettü ödeme politikasındaki değişikliği şöyle izah edebiliriz: Dağıtılmayan karları öz sermaye olarak kullanarak başka yatırımlara imza atmalıdır.
Ortakların yani Veli Başarın kardeşlerinin yatırımlarını maximize edecek firmanın sürekliliği açısından böyle bir politika izlemesiyle ve düzenlemesiyle ilerleyeceğini kendi fikirlerimle ifade etmek isterim.
Dostları ilə paylaş: |