Serok jiyan nabe

3.13 NITROGLISERIN 
Nitrogliserin en hassas patlayicilardan biridir. Bununla birlikte onu guvenli hale getirmek de mumkundur, fakat 
zordur. Bircok genc anarsist, bu bombayi yapmaya calisirken ya oldu ya da yaralandi. Nitrogliserini Nobel bulmustu. 
Onlarin fabrikasindada ilk zamanlarda bircok isci oldu. Sonunda nitrogliserin dinamit gibi guvenli bir hale getirildi.(Tabi 
hazir olanlari, sifirdan yaparken soz konusu degil bu)
Gerekli malzemeler:
a. Aritilmis su
b. Sofra tuzu
c. Sodyum bikarbonat (pastalarda kullanilan karbonat)
d. 13 ml. yogunlastirilmis (konsantre) nitrik asit
e. 39 ml. yogunlastirilmis (konsantre) sulfurik asit
f. gliserin
Aletler
a. goz damlaligi
b. 100 ml’lik beher
c. 200-
300 ml’lik iki adet beher
d. buz banyosu (plastik bir kova)
e. termometre
f. turnusol kagidi
1. 200-
300 ml’lik beherlerden birine 150 ml aritilmis su koyun.
2. Diger 200-
300 ml’lik beherin icine de 150 ml aritilmis su ve bir kasik dolusu sodyum bikarbonat koyun; 
sodyum bikarbonat suda iyice cozulene kadar karistirin. Fazla sodyum bikarbonat koymayin cunku bir noktadan sonra 
suda cozulmeyebilir.
3. Bir kovayi yariya kadar buzla doldurup icine tuz ekleyerek buz banyosu teskil edin. Tuz buzun erimesini 
saglar ve isisini dusurur.
4. 100 ml’lik beheri bu banyonun icine yerlestirin ve 13 ml nitrik asidi bu beherin icine koyun. Beheri, kovaya 
oynamayacak ve icine daha fazla madde kondugunda kovadaki buz icine dolmayacak sekilde sabitleyin. Asidin isisi 20 
dereceye gelene kadar bekleyin.

---

71 
5. Nitrik asit 20 dereceye geldiginde yavasca ve cok dikkatli bir sekilde 39 ml sulfurik asidi nitrik asidin uzerine 
dokun. Iki asidi karistirin ve karisimin isisi 10 dereceye dusene kadar sogutun. Bunu yapmak icin gerekirse baska bir buz 
banyosu kullanin.
6. Bir goz damlaligiyla yavasca, her defasinda bir damla olmak uzere gliserini karisimin icine damlatin. 
Termometreyi gliserinle asit karisiminin bulustugu noktada tutun ve buradaki isinin 30 derecenin uzerine cikmasina 
kesinlikle izin vermeyin. Isi 30 dereceye dogru yukselirse damlatmayi kesin ve dikkatli bir sekilde buz takviyesi yapin. 
Eger yine yukselirse derhal uzaklasin. Gliserin hizli bir sekilde nitratlasip patlayacaktir.
7. Asid karisiminin uzerinde ince bir gliserin tabakasi olusana kadar damlatmayi surdurun. Bu islemi yapmanin 
en iyi yolu, yukaridaki nisbetleri koruyarak islemleri mumkun oldugu kadar kucuk miktarlarda gerceklestirmektir.
8. Asid karisimiyla gliserinin nitratlasmasini saglamak icin cubukla karistirin ve bu arada surekli buz ve tuz 
takviyesi yapin. Isinin kesinlikle 30 derecenin ustune cikmasina izin vermeyin. Bu islem on dakika surecektir. Genellikle 
bu esnada nitrogliserin, asit karisiminin uzerinde belirmeye baslayacaktir. Sulfurik asit, tepkime neticesi ortaya cikan suyu 
emecektir.
9. Tepkime bittiginde ve nitrogliserinin isisi 30 derecenin altinda oldugunda asit karisimi ve nitrogliserinden 
olusan cozeltiyi dikkatli ve yavas bir sekilde icinde sadece su bulunan beherin icine dokun. Nitrogliserin hemen suyun 
dibine cokecektir ve asit-su karisimi ustte kalacaktir. Ustte kalan bu karisim dokulebilir ve bu yolla mumkun oldugu kadar 
cok asit-su karisimi, nitrogliserin zedelenmeden tahliye edilebilir.
10. Temiz bir goz damlaligiyla dikkatli bir sekilde nitrogliserini alip 2 nolu maddedeki beherin icine damlatin. 
Sodyum bikarbonat cozeltisi asidin fazlasini eleyecektir; boylece nitrogliserin daha kararli hale getirilecek ve durup 
dururken patlamasi engellenecektir. Turnasol kagidi ile nitrogliserinin asidite oranini tesbit edin ve eger gerekiyorsa 
baska bir beherde hazirlanmis sodyumbikarbonat cozeltileri kullanarak asid oranini dusurun.
11. Nitrogliserindeki asit orani mumkun olan en dusuk seviyeye geldiginde emin bir yerde ve temiz bir kabin 
icinde saklayin. Nitrogliserin goorunurde hic bir sebep yokken bile patlayabilir; onun icin hic bir hasaratin olmadigi serin 
yerlerde muhafaza edin. Nitrogliserinin tek basina kullanilmasi zordur. Talasve kagit gibi maddelerle karistirilarak plastik 
bir borunun icine yerlestirilip patlayici olarak kullanilabilir.