Shahar atxks ning texnologik hisobi

TXK va JT bo’yicha yillik ish xajmi.

t/r	TXK va JT turi	Yillik ish xajmi	Kunlik ish xajmi
1	KXK	29548,8	96,9
2	1-TXK	13737,6	45,04
3	MX	2703	27,03
4	2-TXK	18488,5	60, 6
5	JT	97606,8	320,02
	Jami	162084,7	549,59

*ATK ni kunlik ish xajmi, yillik ish xajmi D_TY q 305 ga bo’lish orqali aniqlanadi.
ATK ning TXK va JT bo’yicha yillik ish xajmi 162084,7 o.s ni kunlik ish xajmi 549,59 o.s ni tashkil etadi.
Ish bajarish tartibi
1.Xisob ishlarini bajarishda 1,2,3-laboratoriya ishlari ma’lumotlaridan foydalaniladi.
2. Kompyuterda «EXCEL» dasturi yordamida hisoblanadi.
3. Kompyuterda aniqlangan hisoblash natijalarini tahlil qilish va bajarilgan ish bo’yicha xulosa.
Katta stansiyalar (35 dan ortik. postli) texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash xizmatlarining turlarini to’liq, xajmda o’tkazish, agregatlarni mukammal ta’mirlash, avtomobil va anjomlar sotish bilan shug’ullanadi.
Yillik ishlar hajmini hisoblash. Stansiya yillik ish hajmiga TXK va JT, yig’ishtirish-yuvish, sotish oldi tayyorligi, kafolat davridagi TXK va JT ishlari kiradi.
TXK va JT yillik ishlari hajmi:
,ishchi-soat
bu erda: A_i – yillik xizmat ko’rsatiladigan avtomobillar soni;
L_y – avtomobilning yillik o’rtacha yurgan yo’li, km;
– TXK va JT solishtirma hisobiy ish hajmi, ishchi-soat/1000 km.
TXK va JT ishlarining hisobiy solishtirma ish hajmi quyidagicha aniqlanadi:
t^x_txk,jt  t^m_txk,jt  K₃  K₅, ishchi-soat1000 km,
bu erda: t^m_txk,jt-TXK va JT ishlarining me’yoriy solishtirma ish hajmi, ishchi-soat1000 km.
TXK va JT me’yoriy solishtirma ish hajmi avtomobil turkumiga ko’ra belgilangan
Ishlash sharoitida avtomobillaming yuqori texnik tayyorligi ishlab chiqarish-texnik baxasi tomonidan ta'minlanadi. Avtomobillar texnik tayyorligini va uiardan samarali foydalanishni ta'minlaydigan korxonalar majmui avtotransport taimog'i korxonalari (ATTK) deyiladi. Hozirgi kunda ulaming turlari ko'p va yangilari shakllanib bormoqda. ATTK ning turlari ko'p bo'lgani uchun ham . ularning tasnifi har xil adabiyotlarda har xil keltiriladi. Ulaming tahlili asosida quyidagi tasnifni kcltirish mumkin (1.1- rasm). Avtotransport tannog'i korxonalari ish bajarish funksiyalariga (vazifalariga) ko'ra quyidagi 4 guruhga bo'linadi: - avtoekspluatatsion; - xizmat ko'rsatish; - avtota'miriash; - yordamchi. Avtotransport tannog'i korxonalari ichida ishJab chiqarish-texnik bazasiga sarflangan moddiy mablag'lar salmog'i bo'yicha avtoekspluatatsion korxonalarbirinchi o'rinda turadi. I. Avtoekspluatatsion korxonalar (1.2-rasm) avtomobillarning ekspluatatsiya qilinishini ta'minlaydi va quyidagi vazifalami bajaradi: - yuk yoki yo'lovchi tashish; - avtomobillarni saqlash; - texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash; - yonilg'i-moy mahsulotlari va ehtiyot qismlar bilan ta'minlash. Agar yuqoridagi 4 ta vazifa to'liq bajarilsa, kompleks korxona deb ataladi, agar bironta vazifa yoki uning bir qismi bajarilmasa, u nokompleks korxona hisoblanadi va kooperatxiyalashgan korxona deb ataladi.


1.2-rasin. Avtoekspluatatsion korxonalar tasnifi. Korxonalar, o’z navbatida, avtomobil turiga qarab quyidagilarga bo'linadi: - - yuk; - avtobus; - yengil avtomobil; - aralash; - maxsus. Mulkdorlik shakliga ko’ra korxonalavning quyidagi turlari mavjud: - davlat; - hissadorlik; - xususiy. .
Avtomobillar soniga qarab avtoekspluatatsion korxonalar quyidagilarga bo'linadi: - avlotransport korxonalari; - avtokombinatlar; - ishlab chiqarish avtotransport birlashmalari. Avtotransport korxonalaridagi avtomobillar soni 400 gacha, avtokombinatiarda 800... 1500 gacha, ishlab chiqarish avtotransport birlashmalarida 3000 gacha yetishi mumkin. Avtotransport korxonalari kompleks korxona hisoblanadi. Avtokombinatlar bosh korxona (kompleks) va sho'balardan (nokompleks) tashkil topadi. Sho’balarda TXK-2 va katta hajmdagi JT ishlari o'tkazilmaydi, ular bosh koixonada bajariladi. Avtoekspluatastion korxonalar bir necha yillar oldin shunday Ioyihalangan va ishlatilgan edi. Respublika mustaqillikka erishgandan so’ng xo'jalik yuritislining iqtisodiy asoslari tubdan o'zgardi, bozor munosabatlari shakllandi, avtotransport vositalarining takomillashgan turlari paydo boTdi, ma'naviy eskirganlari esa hisobdan chiqarilib yuborila boshlandi. Buning natijasida avtoekspluatatsion korxonalar tarkibida tuzilmaviy o'zgarishlar yuz bermoqdaki,. markazlashgan birlashmalar, kombinatlar, katta korxonalar raqobatga bardosh bera oladigan holgacha maydalashmoqda, yangi kichik va qo'shma korxonalar, transport kompaniyalari va xoldinglar paydo boTmoqda.
Xizmat ko’rsatish korxonalari (1.3-rasm) quyidagilarga boTinadi: - avtomobillarga xizmat ko'rsatish korxonalari ( texnik xizmat ko'rsatish stansiyalari, markazlashgan texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash bazalari, servis xizmati ko'rsatish markazlari, yonilg'i quyish shoxobchalari, tashxislash markazlari, saqlash joylari); - yoTovchilarga xizmat ko’rsatish korxonalari (avtovokzal, avtostansiya, dispetcherlik punktlari); - yuklarga xizmat ko'rsatish korxonalari (transekspeditsiya korxonalari, yuk stansiyalari, mcxanizatsiyalash bazalari); - logistik markazlarda yoTovchi va yuk tashish jarayonlarini transportlararo muvofiqlashtirish amalga oshiriladi; - aholiga xizrnat ko'rsatish korxonalari (transport ekspeditsiya korxonalari, prokat punktlari); - sayyohlarga xizmat ko'rsatish korxonalari (motellar, kernpinglar).
Xizmat ko’rsatish korxonalari ichida eng ko’p tarqalgani avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish stansiyalari bo’lib, ulardagi ishchi postlari soni bittadan (xususiy tadbirkorlar) 50 tagacha (Toshkent shahridagi «VAZ» avtomobil markazi, «Avtotexxizmat» bosh korxonasi va boshqalar) boradi. Markazlashgan lexnik xizmat koTsatish va la'mirlash (MTXK va T) bazasi sifatida « 0 ’zavtotrans» korporatsiyasi tomonidan bir necha yil oldin tajriba sifatida tashkil etilgan «KamAZ» avtomobillari «MTXK va T» bazasini keltirish mumkin.
«Toshshaxartransxizmat» Davlat uyushmasi tomonidan « 0 ’zOtayo’!» va «Mersedes-Benz» avtobuslariga servis xizmati ko'rsatish markazlari tashkil etilgan. Xuddi shunday markazlar «Daewoo» va «Xyundai» maxsuslashtirilgan (chiqindi tashuvchi) yuk avtomobillari uchun ham tashki! etilgan, Ular muvaffaqiyatli faoliyat ko'rsatmoqda. III. Avtota'mirlash korxonalari (1.4-rasm) quyidagi korxonalardan iborat: — avtomobillami taTnirlash zavodlari; — agregatlarni ta'mirlash zavodlari; — detal va uzellarrii ta’mirlash ustaxonalari. Hozirgi kunda avtomobil taTuirlash zavodlari qisqarib, faqat maxsus avtomobillarni ta’mirlaydiganlari bor, boshqa avtomobillami mukammal (tubdan, kapital) tiklash avtotransport korxonalarida amalga oshiriladi. Maxsus ustaxonalarda ta'minot tizimi agregatlari (yonilg'i nasosiari, forsunkalar, injektorlar, karbyuratorlar va boshqalar), dvigatelning silindrlar bloki va tirsakli vali ta'mirlanmoqda, gaz ballonli avtomobillar ta’minot tizimini sinash va gaz ballonlarini davriy koTikdan oTkazish va guvohnoma berish amalga oshirilmoqda
AVTOTRANSPORT KORXONALARINING ISHLAB CHIQARISH-TEXNIK BAZASI ishlab chiqarish-tcxnik bazasi (1TB) ning asosiy vazifasi eng kam moddiy mablag’ va mehnat sarflagan holda avtomobillaming texnik tayyorligini talab darajasida ta'minlashdan iborat. ITB ga quyidagilar kiradi: - imoratlar (ishiab chiqarish, ma'muriy-maishiy, avtomobillar saqlanadigan yopiq binolar, omborxona va boshqalar); — inshootlar (jihozlangan ochiq saqlash joylari, korxonadagi yoTlar, yonilgT saqlash va quyish shoxobchalari, suv saqlagichlar); — kommunikatsiyalar (elektr va aloqa tarmoqlari va boshqalar); — jihozlar va qurihnalar (ishlab chiqarish mintaqalari va ustaxonalari jihozlari va boshqaiar); — har xil asboblar va boshqalar (asboblar, oTchov va hisoblash texnikasi va boshqalar). ATK larning asosiy ishlab chiqarish fondini avtomobillar sotib olishga va ITBni yaratishga sarflangan mablag’ tashkil etadi. Ulaming nisbati hozirgi kunda 60% (avtomobillar narxi) va 40 % (ITB sarfi)ni tashki) etadi. ITB ning ulushi ortishi bilan avtomobillar texnik tayyorligi, korxonaning tashish imkoniyati oshadi, TXK va T' xarajatlarining solishtirma qiymati hamda cashish tannarxi maTum chegaragacha kamayadi, so’ng osha boshlaydi, rentabeilik maTum chegaragacha oshadi, so’ng kamaya boshlaydi. ITBga sarflangan mablag'ning maqbul darajasini bclgilovchi aniq usiub qabul qilinmagan, omillarning ta’sir etish darajasiga qarab amaliyotda ITB qiymati beigilanadi. Mavjud ATK laming ko'pchiligi namunaviy loyilialar asosida qurilgan TTBga ega. A'fK ITBning quyidagi kamchilikiarini keltirish mumkin: — quriigan ATKlar yangi avtomobillar parametrlariga to’g’ri kelmaydi; — gazballonli avtomobillami ishlatish talablariga javob bcrmaydi;