Psixologiyada sotsiogenez deganda turli madaniyatlar va shakllanishlardagi sotsializatsiyaning o'ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda yuqori psixik funktsiyalarning, shaxsning, shaxslararo munosabatlarning kelib chiqishi va rivojlanishi tushuniladi.
Sotsiogenezda shaxs.
Sotsiotipik xulq-atvorda sub'ekt madaniyatda o'rganilgan xulq-atvor va bilish modellarini ifodalaydi, garchi ularning sub'ekt faoliyatiga ta'siri tan olinmaydi va nazorat qilinmaydi. Ushbu naqshlar taqlid va identifikatsiya kabi sotsializatsiya mexanizmlari orqali o'zlashtiriladi, sub'ektning ushbu ijtimoiy hamjamiyat vakili sifatida xatti-harakatlarini belgilaydi. Etnopsixologiya va ijtimoiy psixologiyada olingan faktlar tufayli sotsiogenezda sotsiotipik xulq-atvorning funktsiyasi aniqroq namoyon bo'ladi: ma'lum bir madaniyatning tipik dasturlarini ifodalovchi shaxsning sotsiotipik xulq-atvori xulq-atvorni individuallashtirish, o'sish tendentsiyasini neytrallashtiradi. uning o'zgaruvchanligi. Shu bilan birga, shaxs tomonidan o'zlashtirilgan, uni muayyan jamoa a'zosi sifatida tavsiflovchi ijtimoiy naqshlar va stereotiplar shaxsni ushbu jamoa uchun tipik (standart) vaziyatlarda individual qarorlar qabul qilishdan ozod qiladi.
Sotsiogenezda shaxs.
Ijtimoiy-tarixiy hayot tarzi u yoki bu jamiyatda tug`ilgan shaxsga ob'ektiv ravishda berilgan tanlov maydonidir. Tug'ilgandan so'ng, shaxs jamiyatning a'zosi, ma'lum bir jamiyatdagi muayyan ijtimoiy guruhning a'zosi bo'ladi, bu erda unga ma'lum ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar, faoliyat turini, umuman hayot yo'lini tanlash uchun potentsial imkoniyatlar beriladi.
Shaxsni ijtimoiy tizim rivojlanishining "elementi" sifatida o'rganishda u o'zining mazmunli xususiyatlarini ontogenezda o'zlashtirgan rollari orqali oladi.
Rol - bu ma'lum bir ijtimoiy guruh tarkibidagi shaxsning kutilgan xatti-harakatiga mos keladigan dastur; bu uning jamiyat hayotidagi ishtirokining berilgan, erkin bo'lmagan usuli.
Ijtimoiy guruh deganda bir-biri bilan o'zaro munosabatda bo'lgan, o'zlarining guruhga mansubligini biladigan va birgalikdagi faoliyatda ishtirok etadigan ikki yoki undan ortiq kishi tushuniladi.
Inson ma'lum ijtimoiy guruhlarning a'zosi bo'lib, odatda o'z faoliyatini o'z maqsadlari, me'yorlari, qadriyatlarini hisobga olgan holda quradi. Ijtimoiy qadriyatlar individual hayotiy faoliyat prizmasidan sinib, shaxsiy qadriyatlar yoki shaxsning qadriyat yo'nalishlarining psixologik tuzilishiga kiradi.
