Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

 
Kesh –xotira
486-dan boshlab barcha protsessorlarda ichki kesh-xotirali nazoratchi 
mavjud, 486DX protsessorlarda 8 Kbayt, zamonaviyroq rusumdagilarda esa 32,64 
Kbayt hajmdadir. Kesh – ma’lumotlarni va dasturiy kodni vaqtincha saqlash uchun 
mo‘ljallangan tez ishlaydigan xotira. Ichki kesh-xotiraga murojat kutish holatisiz
ro‘y beradi, chunki uning tezligi imkoniyatiga mos keladi, ya’ni birinchi bosqichli 
kesh –xotira protsessor chastotasida ishlaydi. Shunga asosan, nisbatan sekin 
ishlovchi tizim xotirasi bilan ma’lumotlar almashishi tezlashadi. Protsessor, 
xotiraning asosiy sohasidan ma’lumotlar yoki navbatdagi dasturiy kod qismi kelib 
tushishini kutishi shart emas.
Kesh – xotirasiz bunday tanaffuslar tez-tez ro‘y berar edi. Zamonaviy 
protsessorlar ichidagi kesh muhim ahamiyatga ega, chunki butun tizimda
protsessor bilan sinxron ishlaydigan xotiraning yagona tipi hisoblanadi. Ko‘pchilik 
zamonaviy protsessorlsrida takt chastotasining ko‘paytuvchisi qo‘llaniladi, bundan 
kelib chiqadiki, ular, ulangan tizimli platalar chastotasidan bir necha marta ortiq 
bo‘lgan chastotada ishlaydi. Masalan, Pentium III protsessori ishlaydigan takt 
chastotasi (1 GGts), tizimli plataning 133 MGts ga teng bo‘lgan takt chastotasidan 
etti yarim baravar ortiq bo‘ladi. Operativ xotira tizimli plataga ulanganligi uchun, u 

---

ham faqat 133 MGts dan ortmaydigan takt chastotasida ishlay oladi.Bunday 
tizimdagi xotiraning barcha turlaridan faqat ichki kesh 1 GGts dagi takt 
chastotasida ishlashi mumkin.
Bu misolda ko‘rib chiqilgan 1 GGtsdagi Pentium III protsessori, umumiy 
hajmi 32 bayt bo‘lgan ichki keshga ega.
Ichki qurilgan keshda zarur ma’lumotlar mavjud bo‘lmasa, protsessor 
ikkinchi darajali kesh –xotiraga yoki bevosita tizimli shinaga murojat qiladi.