Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

 
Arifmetik mantiqiy qurilma strukturasi 
Arifmetik mantiqiy qurilmaning blok-sxema 8-rasm ko‘rinishida keltirilgan. 
Arifmetik mantiqiy qurilmaga dasturlovchi murojaat etishi uchun ruxsat etilgan 3 
ta 32 bitlik registrga ega: x, u operandalar registri, R- natija registri mavjud. 
Arifmetik mantiqiy qurilmaning arifmetik holatda bitni o‘tkazuvchi kirish 
signalidan foydalaniladi. Arifmetik mantiqiy qurilma 6 ta statik signalni 
Sina RMD
 
Shina DMD 
 
АХ registr 2х16
 
MUX
MUX
MUX
MUX
АR registr
АF registr 
R shinasi 
AZ
AN
AC
AV
AS
AQ
CI
X
Y
R
AMQ
8-rasm 

---

generatsiyalaydi: 
· natija (AZ) 
· manfiy (AN) 
· o‘tkazish (AC) 
AX registrlar bloki ikkita registrdan tashkil topgan: AX
0
va AX
1
. Bu 
registrlar DMD shinasi orqali o‘qilishi va yozilishi mumkin.
 
Arifmetik – mantiqiy qurilmalar va ularning klassifikatsiyasi 
Arifmetik mantiqiy qurilma arifmetik mantiqiy operatsiyalar axboratni 
o‘chirishga mo‘ljallangan qurilma. 
Fuksional arifmetik mantiqiy qurilma ikkita registrdan, summator hamda 
boshqarish sxemalaridan tashkil topgan.
Summator – hisoblovchi sxema kirish yo‘liga ikkilik kodlarini qo‘shish 
amalini bajaradi. Summator mashina so‘zining ikkilik razryadiga ega. 
Summatorlar (jamlagichlar) - Ikki sonning xonalarini jamlash amalini 
bajaruvchi EHM uzelidagi jamlagich deb ataladi. U odatda bir xonali jamlovchi 
sxemalar majmuidan iborat bo‘ladi. Qo‘shiluvchilarning qanday sanoq sistemasida 
berilishidan qat’iy nazar, qo‘shish amali bajarilganda har bir xonada uchta raqam: 
birinchi qo‘shiluvchining raqami va oldingi xonadan ko‘chirish qiymati raqami 
qo‘shiladi. Natijada har bir xona uchun shu xona yig‘indisi raqami va keyingi 
xonaga ko‘chirish qiymati raqami hosil qilinadi.
Jamlagichlarni quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin: 
1. Bir xonali sonlarni jamlash usuli bo‘yicha kombinatsion va to‘plovchi 
jamlagichlarga.
2. Bir xonali sonlarni jamlash sxemasidagi kirish yo‘llari soni bo‘yicha: ikki 
kirish yo‘lli bir xonali (yarim jamlagich ) va uch kirish yo‘lli bir xonali 
jamlagichlarga. 
3. Ko‘p xonali sonlarni jamlash usuli bo‘yicha: ketma-ket, parallel 
jamlagich. 
4. Sanoq sistemasining asosi va qabul qilingan kodlash usuli bo‘yicha: ikkili, 
uchli, o‘nli va ikkili-o‘nli jamlagichlarga.