Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

Fayllar sistemasi 
Axborotlar diskda fayllar ko‘rinishida saqlanadi. Fayl turli belgilar, sonlar va 
xarflarning mantiqiy ketma-ketligidir. Ana shunday ketma-ketlik oddiy matnni 
ifoda etsa, bunday fayl matn fayli deyiladi. 
Fayl nomi uzunligi 8 dan, kengaytma uzunligi esa 3 simvoldan oshmasligi 
kerak. Ajralib turishlari uchun fayl nomi bilan kengaytmasi orasiga nuqta 
qo‘yiladi: 

---

command.com 
 
 
config.sys 
autoexec.bat 
 
 
matemat8.txt 
muhammad.hat
 
a%&^s#$.$! 
Faylga kengaytma qo‘yish majburiy emas. Ammo ko‘pgina dasturlar shu 
dasturda belgilangan kengaytmali fayllar yaratadi va fayllarni kengaytmasiga ko‘ra 
aniqlaydi. 
Aksariyat matn muxarrirlari .bak 
kengaytmasidan 
fayl 
nusxalari 
uchun 
foydalanadilar. Fayl kengaytmasi qanday 
bo‘lishdan 
katiy 
nazar 
taxrir 
va 
o‘zgartishlardan so‘ng yozilgan fayl bilan 
birgalikda faylning avvalgi ko‘rinishi .bak 
kengaytmasi bilan saqlanadi. Ya’ni taxrir va 
o‘zgartirishlar noo‘rin bajarilgan bo‘lsa, 
faylning avvalgi xolatiga qaytish imkoniyati 
mavjud.
 
 
MS DOS OS. Fayllar sistemasini tashkil qilish, ishlash prinsipi. 
Kiritish-chiqarish sistemasi (BIOS) yordamida axborotni kiritish va 
chiqarish amallari bajariladi. Operatsion sistemani yuklovchi dastur (IPL) DOS ni 
kompyuter tezkor xotirasiga yuklaydi. IO.SYS va MSDOS.SYS dasturlari 
yordamida murakkab (disk yurituvchi bilan bog‘liq) kiritish-chiqarish amallarini 
bajaradi. Buyruq protsessori COMMAND.COM
 
DOS ishini boshqarish uchun 
xizmat qiladi. DOS
 
tashqi buyruqlari alohida-alohida fayllar ko‘rinishida bo‘lib, 
DOS ning qo‘shimcha amallarini bajaradi. qurilmalar drayverlari (dasturlari) 
kompyuter va uning tashqi qurilmalari o‘rtasidagi muloqotni o‘rnatadi.
Kataloglar 
Katalog (direktoriya) bir xil tipdagi yoki bir xil ish bajaruvchi fayllarni 
birlashtiruvchi maxsus joy. Diskda bir necha katalog mavjud bo‘lishi va xatto biror 
katalogning ichida boshka bir katalog yoki kataloglar joylashishi mumkin. Bunday 
kataloglar qism kataloglar deyiladi. qism katalog joylashgan katalog qism 
katalogning ona katalogi deyiladi. Xar bir qism katalog xam o‘z navbatida ichiga 
joylashtirilgan o‘zining qism katalogiga ega bo‘lishi, yani qism katalogining ona 
katalogi bo‘lishi mumkin. Ammo xar qanday katalog bir vaqtda ikki katalogga 
ichki qism katalog bo‘la olmaydi. 
Kataloglarni nomlashda xam lotin xarflari, raqamlar va fayl nomi uchun 
qayd etilgan belgilardan foydalanish mumkin.
.txt
Matn fayli 
.doc Dasturga 
oid 
ko‘rsatmalar 
.bas Beysik tilidagi dastur 
.pas Paskal tilidagi dastur 
.c
Si tilidagi dastur 
.exe Bajariladigan fayl 
.com Bajariladigan fayl 
.bat buyruq fayli 
.sys sistema fayli 

---

Bir katalogning ikki qism kataloglari bir xil nomlanishi mumkin emas. 
Odatda kataloglarni nomlashda kengaytmalardan foydalanilmaydi. Foydalanuvchi 
ish olib borayotgan katalog ishchi yoki joriy katalog deb nomlanadi. Maxsus 
buyruq bo‘lmasa, MS DOS joriy katalog fayllari bilangina ish olib boradi. 
Buyruqlar satridan katalog nomini kiritish bilan joriy katalogni o‘zgartirish 
mumkin.