Shifratorlar va deshifratorlar
Yüklə 265,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3.Deshifratorlar Ikkilik sanoq tizimidagi raqamlarni o‘nlik sanoq tizimidagi kodga o‘zgartiruvchi kombinatsion mantiqiy qurilma - deshifrator yoki dekoder deb ataladi. Bunday o‘zgartirishlar, masalan, elektron soatlarda, EHM va shu kabilar dasturidagi madumotlarni qayta shifrlashda qo‘llaniladi. Deshifrator shifratorga teskari bo‘lgan amalni bajaradi. Agar deshifratorning n adres kirishlari uning m chiqishlari soni bilan m=2 n munosabat bilan bogdangan bo‘lsa, bunday deshifrator to‘liq deb ataladi. Agar m<2 n bo‘lsa, deshifrator to‘iq emas deb ataladi. Ikkilik-o‘nlik raqamlarni o‘nlik raqamlarga o‘girishda deshifrator qanday ishlashini ko‘rib chiqamiz. Deshifrator va shifrator bajaradigan amallar deyarli bir-biridan farq qilmasligi sababli, deshifratorning ishlashi shifrator ishining haqiqiylik jadvali (3.2-jadval) bilan ifodala- nadi. Kirish va chiqish sinallarini o‘rin almashtirish kifoya. Endi chiqish signallari bo‘lib x i , kirish signallari bo‘lib esa, Q i hisoblanadi. Jadvalga binoan, faqat bitta kirish o‘zgaruvchilari majmuida chiqishdagi signal birga teng, ya’ni faqat bitta bir konstituentasi uchun. Demak, «10 dan 4 ga» deshifrator ishi algoritmi, quyidagi tenglama tizimi bilan ifodalanadi: (4) «10 dan 4 ga» deshifrator shartli grafik belgisi 3.12-rasmda keltirilgan. Bu deshifrator ikkili-o‘nlik kodni o‘nlik kodga o‘zgartiradi. Shunday qilib, deshifrator to‘rt razryadli ikkilik-o‘nlik kodni ikkilik- o‘nlik sanoq tizimidagi o‘nlik raqamga mos keluvchi chiqishda yuzaga kelgan mantiqiy bir kuchlanishga o‘giradi. Masalan, 1001 kirish kodi 9 raqamli simni ishga tushirishi kerak, deshifratorning qolgan simlarida nol bo‘lishi kerak. Tezkorligi yuqori, lekin qo‘llanilgan murakkab MElar soni ko‘p bo‘lgan qurilma, chiziqli deshifrator (DSH) qisoblanadi. Chiziqli DSH bir-biri bilan bog‘lanmagan HAM sxemalari majmuini tashkil etadi. Ularning qar biri DSH ishini ifodalovchi (4) MAF tizimi mantiqiy funksiyalaridan birini amalga oshirish uchun mo‘ljallangan. Demak, (4) yordamida ifodalanuvchi tizim uchun o‘nta HAM sxemasi talab etiladi. Adabiyotlarda chiziqli DSHlar bir pog‘onali, parallel yoki matrisali deb ham nomladi. 7-rasm. «10 dan 4 ga» deshifrator shartli grafik belgisi. Chiziqli DSHlarning afzalligi - ularning tezkorligidir, chunki signal faqat bitta ME orqali o‘tadi. DSH kamchiligi bo‘lib faqat ko‘p sonli ko‘p qirishlarlarga ega bo‘lgan HAM sxemalari emas, balki to‘qri va invers signallar manbai bo‘lgan sxemalarga qo‘yiladigan yuqori yuklama talablar hisoblanadi. Shuning uchun chiziqli DShlar kirish o‘zgaruvchilari uncha katta bo‘lmagan (n=2-4) da va kchik DSH yoki piramidali yoki ko‘p pog‘onali deshifratorlarda qo‘llaniladi. 8-rasm. Chiziqli DSH (a) va uning shartli grafik belgisi (b). |