Ma’no ko’chishining nima asosda yuzaga kelishiga ko’ra 5 turi bor.
Ma’no ko’chishining nima asosda yuzaga kelishiga ko’ra 5 turi bor.
1.Metafora.
2.Metonimiya.
3.Sinekdoxa.
4.Vazifadoshlik.
5.Kinoya.
Ko’chma ma’no hosil bo’lish usulari:
Ko’chma ma’no hosil bo’lish usulari:
Metafora.Metafora so’zi yunoncha bo’lib, metaphora “ko’chirish”,”ko’hirma” demakdir.Biror
predmet belgi yoki harakatning boshqasiga tashqi o’xshashligi asosida ma’no ko’chishi metafora deyiladi. Bunda predmetning rangi,shakli,harakat-holati, xususiyati,o’rni va paytga munosabati jihatidan o’xshashligiga asoslanishi.
Masalan: choynakning jumragi odamning burniga, dengizning quruqlikka suqulib kirgan joyi odamning qo’ltig’iga o’xshatiladi.Metafora ko’proq odam tana a’zosi nomiga (bosh, yuz,burin, og’iz,quloq, til,oyoq); kiyim qismiga (etak,yoqa); hayvon, parranda yoki hashoratning biror a’zosi nomi (qanot,dum) kabilarga o’xshatib hosil qilinadi. Otlanmoq ilgari “otga minib, biror joyga borish” ma’nosida ishlatilgan (albatta, ot mingalik tasavvur qilingan), xoh otda, xoh piyoda,xoh mashinada bo’lsin-“biror joyga jo’nash” ma’nosi tushiniladi.
-“yangi nom qo’yish” “nomni o’zgartirish”,”qayta nomlash”demakdir.Makon va zamondagi o’zaro bog’liqligi asosida bir narsa va hodisaning nomini ikkinchisiga ko’chirish- metonimiya. Metonimiyada biror predmet xususiyati yoki voqea-hodisaning nomini aytganda shunga o’zaro bog’liqligi asosida bir narsa va hodisaning nomini ikkinchisiga ko’chirish- metonimiya.
Metonimiyada biror predmet xususiyati yoki voqea-hodisaning nomini aytganda shunga o’zaro bog’liq bo’lgan ikkinchisi anglatiladi. Bunda oxshashlik nazarda tutilmaydi.Boshqacha aytganda, ikkita bir-biriga bog’liq predmet,belgi, holatning birining nomi tejamkorlik natijasida tushuniladi.
