“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир

57

ELM DÜNYASI

/ Elmi­kütlәvi jurnal / №03 (03) 2013

Elm və təhsil rubrikası

---

Klemens fon Pirke (12.05.1874–28.02.1929) –

həkim, mikrobiologiya və immunologiya

sahələrində mühüm işlərin müəllifi. Pirke

reaksiyasına görə dəridəki çapığa tuberkulin

damcısı daxil edildikdə dəridə qırmızı ləkə

yaranırsa, bu, xəstənin vərəmə tutulmasını

təsdiqləyir.  

Anton Eyzelberq (31.07.1860–25.11.1939) –

Teodor Billrotun (müasir abdominal cərrahiy -

yənin yaradıcısı) tələbəsi olmuşdur. Utrext və

Köniqzberq Universitetində tibb professoru kimi

çalışmışdır. Daha sonra Vyana Universitetinin ilk

cərrahiyyə şöbəsinin başçısı seçilmişdir. O,

neyrocərrahiyyənin ilk yaradıcılarından biri hesab

olunur. 1910-cu ildə Avstriyada xərçəng xəstəliyi

üzrə tədqiqat institutunun yaradıcıla rın dandır.  

İqnas Filipp Zemelvays (01.07.1818–

13.08.1865) – macar həkim mama-ginekoloqu,

professor, aseptikanın (yaranı mikroblardan

qorumaq üçün yaraya toxunacaq şeyləri fiziki

vasitələrlə dezinfeksiya etmə) yaradıcıların dan dır.

1855-ci ildən Budapeşt Universitetinin professoru

olmuşdur. O, həkimlərə əllərini xlor məhlulu ilə

dezinfeksiya etməyi tövsiyə etməklə doğum

evlərində ölüm faizini xeyli aşağı salmışdır.

Onun heykəlində “Qadınların xilaskarı”  sözləri

yazılıb.

Robert Barani (22.04.1876–08.04.1936) –

həkim otorinolarinqoloq, 1914-cü ildə fiziologiya

və tibb üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.  

Erik Kandel (07.12.1928) – neyrobioloq,

biokimyaçı, 2000-ci ildə “əsəb sistemində

siqnalların ötürülməsi” ilə bağlı etdiyi kəşfə görə

fiziologiya və tibb sahəsində Nobel mükafatına

layiq görülmüşdür. 

Psixologiya sahəsində:

Ziqmund Freyd (06.05.1856–23.09.1939) –

dünya səviyyəli məşhur psixiatr, psixoanalitik

məktəbinin  banisi, psixologiyada terapevtik istiqa -

mətin banisi

Alfred Adler (07.02.1870–28.05.1937) –

psixoloq, psixiatr, “individual psixologiyanın” banisi

Paul Vaslavik (25.07.1921–31.03.2007) –

psixoterapevt və psixoloq, radikal konstrukti -

vizmin banisi

Viktor Frankl (26.03.1905 – 02.09.1997) –

psixiatr, psixoloq, Vyana psixoterapiya məktə -

binin banisi

Vaqner fon Yulius (07.03.1857–27.09.1940) –

psixiatr, nevroloq. 1927-ci ildə fiziologiya və tibb

üzrə Nobel mükafatı laureatı

Biologiya sahəsində:

Qreqor Mendel (22.07.1822–06.01.1884) –

bioloq və botanik, genetikanın atası

Konrad Lorens (07.11.1903–27.02.1989) –

müasir etologiyanın (heyvanların davranışını

öyrənən elm) banisi, 1973-cü ildə fiziologiya və

tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı

İqtisadiyyat sahəsində: 

Avstriya İqtisadiyyat Məktəbi dünyanın

aparıcı məktəblərindən biridir. Bu məktəbin

yaradılmasında Karl Menqer, Yozef Şumpeter,

Lyudviq fon Mizes, Fridrix fon Hayekin (Nobel

mükafatı laureatı) müstəsna rolu olmuşdur.

Texnika sahəsində:

Ferdinand Porşe (11.12.1935–05.04.2012) –

Onun ən tanınmış ixtirası Birinci Porsche 911

olub. O, məhsulun xarici görkəminin yaxşılaş -

dırıl ması hərəkatının banisidir. Porşe özünü heç

vaxt dizayner və rəssam hesab etmirdi. O,

maşınların xarici görkəminin formalaşdı rılması

istiqamətində çalışan ən istedadlı texnika ustası

kimi tarixdə qalacaq.

Ziqfird Markus (18.09.1831–30.07.1898) –

benzin mühərriklə işləyən ilk avtomobilin

ixtiraçısıdır. Onun ixtira etdiyi maqnit-elektrik

alışması sonradan daxili yanma mühərriklərində

istifadə olunmuşdur.

Elm sahəsində böyük kəşflərə imza atmış

böyük alimlər və ixtiraçılar Avstriya Elmlər

Akademiyasında çalışmışlar. Məhz belə alim və

ixtiraçıların hesabına Avstriya Elmlər Akadem iyası

öz nüfuzunu qoruyub saxlamışdır. Avstriya və

digər ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, Elmlər

Akademiyası kimi elm mərkəzləri dövlət və

alimlər icması tərəfindən qorunub saxlanmalı və

inkişaf etdirilməlidir.